Η αξιολόγηση απειλών για το σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα στην ΕΕ (EU-SOCTA) 2025 της Europol , η οποία δημοσιεύθηκε σήμερα, αποκαλύπτει πώς μεταβάλλεται το ίδιο το DNA του εγκλήματος – αναδιαμορφώνοντας τις τακτικές, τα εργαλεία και τις δομές που χρησιμοποιούν τα εγκληματικά δίκτυα.
Η EU-SOCTA προσφέρει μία από τις πιο εμπεριστατωμένες αναλύσεις που έχουν διεξαχθεί σχετικά με τις απειλές που θέτει το σοβαρό οργανωμένο έγκλημα στην εσωτερική ασφάλεια της ΕΕ. Βασισμένη σε πληροφορίες από κράτη μέλη της ΕΕ και διεθνείς εταίρους επιβολής του νόμου, η παρούσα έκθεση όχι μόνο αναλύει την κατάσταση του οργανωμένου εγκλήματος σήμερα – αλλά προβλέπει και τις απειλές του αύριο, παρέχοντας έναν οδικό χάρτη για τις αρχές επιβολής του νόμου και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της Ευρώπης ώστε να παραμείνουν μπροστά από το διαρκώς εξελισσόμενο οργανωμένο έγκλημα.
Και έχει εξελιχθεί. Η τελευταία έκθεση EU-SOCTA αποκαλύπτει ότι το DNA του οργανωμένου εγκλήματος αλλάζει ριζικά, καθιστώντας το πιο εδραιωμένο και πιο αποσταθεροποιητικό από ποτέ.
Ένα μεταβαλλόμενο DNA: πώς μεταλλάσσεται το οργανωμένο έγκλημα
Ακριβώς όπως το DNA διαμορφώνει το σχέδιο της ζωής, έτσι και το σχέδιο του οργανωμένου εγκλήματος ξαναγράφεται. Μη δεσμευμένο πλέον από παραδοσιακές δομές, το οργανωμένο έγκλημα έχει προσαρμοστεί σε έναν κόσμο που διαμορφώνεται από την παγκόσμια αστάθεια, την ψηφιοποίηση και τις αναδυόμενες τεχνολογίες.
Η EU-SOCTA προσδιορίζει τρία καθοριστικά χαρακτηριστικά του σημερινού τοπίου του σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος:
1. Το έγκλημα αποσταθεροποιεί ολοένα και περισσότερο
Το σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα δεν αποτελεί πλέον απλώς απειλή για τη δημόσια ασφάλεια· επηρεάζει τα ίδια τα θεμέλια των θεσμών και της κοινωνίας της ΕΕ. Οι αποσταθεροποιητικές ιδιότητες και οι επιπτώσεις του σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος μπορούν να παρατηρηθούν σε δύο μέτωπα:
- Εσωτερικά, μέσω της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή της επανεπένδυσης παράνομων εσόδων, της διαφθοράς, της βίας και της εγκληματικής εκμετάλλευσης νεαρών δραστών·
- Εξωτερικά, με τα εγκληματικά δίκτυα να λειτουργούν ολοένα και περισσότερο ως πληρεξούσιοι στην υπηρεσία φορέων υβριδικής απειλής, μια συνεργασία που αλληλοενισχύεται.
2. Το έγκλημα υποκινείται στο διαδίκτυο
Οι ψηφιακές υποδομές ωθούν τις εγκληματικές δραστηριότητες – επιτρέποντας στις παράνομες δραστηριότητες να κλιμακώνονται και να προσαρμόζονται με πρωτοφανή ταχύτητα.
Σχεδόν όλες οι μορφές σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος έχουν ψηφιακό αποτύπωμα, είτε ως εργαλείο, είτε ως στόχος είτε ως διαμεσολαβητής. Από την κυβερνοαπάτη και τα ransomware έως την εμπορία ναρκωτικών και το ξέπλυμα χρήματος, το διαδίκτυο έχει γίνει το κύριο θέατρο του οργανωμένου εγκλήματος. Τα εγκληματικά δίκτυα εκμεταλλεύονται ολοένα και περισσότερο την ψηφιακή υποδομή για να αποκρύψουν τις δραστηριότητές τους από τις αρχές επιβολής του νόμου, ενώ τα δεδομένα αναδύονται ως το νέο νόμισμα εξουσίας – κλεμμένα, εμπορευόμενα και εκμεταλλευόμενα από εγκληματικούς παράγοντες.
3. Το έγκλημα επιταχύνεται από την Τεχνητή Νοημοσύνη και τις αναδυόμενες τεχνολογίες
Η Τεχνητή Νοημοσύνη αναδιαμορφώνει ριζικά το τοπίο του οργανωμένου εγκλήματος. Οι εγκληματίες εκμεταλλεύονται γρήγορα τις νέες τεχνολογίες, χρησιμοποιώντας τες τόσο ως καταλύτη για το έγκλημα όσο και ως κινητήρια δύναμη για την αύξηση της αποτελεσματικότητας. Τα ίδια χαρακτηριστικά που καθιστούν την Τεχνητή Νοημοσύνη επαναστατική – προσβασιμότητα, προσαρμοστικότητα και πολυπλοκότητα – την καθιστούν επίσης ένα ισχυρό εργαλείο για τα εγκληματικά δίκτυα. Αυτές οι τεχνολογίες αυτοματοποιούν και επεκτείνουν τις εγκληματικές δραστηριότητες, καθιστώντας τες πιο κλιμακώσιμες και πιο δύσκολο να εντοπιστούν.
Οι ταχύτερα αναπτυσσόμενες απειλές
Αυτό το εξελισσόμενο εγκληματικό DNA είναι ενσωματωμένο στις πιο πιεστικές απειλές για την ασφάλεια που εντοπίστηκαν στην EU-SOCTA 2025. Η έκθεση επισημαίνει επτά βασικούς τομείς όπου τα εγκληματικά δίκτυα γίνονται πιο εξελιγμένα και επικίνδυνα:
- Κυβερνοεπιθέσεις, κυρίως ransomware, αλλά ολοένα και περισσότερες επιθέσεις που στοχεύουν κρίσιμες υποδομές, κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και ιδιώτες – συχνά με κρατικούς στόχους.
- Σχέδια διαδικτυακής απάτης, που καθοδηγούνται ολοένα και περισσότερο από την κοινωνική μηχανική με την υποστήριξη της τεχνητής νοημοσύνης και την πρόσβαση σε τεράστιες ποσότητες δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων κλεμμένων προσωπικών πληροφοριών.
- Διαδικτυακή σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών, με παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη να παράγει υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών και να διευκολύνει την διαδικτυακή προσέλκυση παιδιών με grooming.
- Λαθρεμπόριο μεταναστών, με δίκτυα που χρεώνουν εκβιαστικά τέλη και επιδεικνύουν πλήρη αδιαφορία για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, εκμεταλλευόμενα τις γεωπολιτικές κρίσεις.
- Εμπορία ναρκωτικών, μια διαφοροποιημένη αγορά με μεταβαλλόμενες διαδρομές, τρόπο λειτουργίας και η πιθανή περαιτέρω εξάπλωση της βίας και της στρατολόγησης νέων σε ολόκληρη την ΕΕ.
- Η εμπορία πυροβόλων όπλων, η οποία επεκτείνεται λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων, των διαδικτυακών αγορών και της διαθεσιμότητας όπλων στην Ευρώπη.
- Το έγκλημα περί τα απόβλητα, ένας συχνά παραβλεπόμενος αλλά επικερδής τομέας όπου οι εγκληματίες εκμεταλλεύονται νόμιμες επιχειρήσεις, επηρεάζοντας σοβαρά το περιβάλλον.
Ενώ ορισμένες απειλές εκδηλώνονται στον φυσικό κόσμο, στοιχεία κάθε εγκληματικής διαδικασίας μεταφέρονται ολοένα και περισσότερο στο διαδίκτυο – από την στρατολόγηση και την επικοινωνία έως τα συστήματα πληρωμών και τον αυτοματισμό που βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη.
Παραβίαση του ποινικού κώδικα
Οι βασικές εγκληματικές απειλές που προσδιορίζονται στην EU-SOCTA 2025 μοιράζονται κοινά ενισχυτικά στοιχεία που τις συντηρούν και τις ενισχύουν με διαφορετικούς τρόπους. Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτών των απειλών, οι αρχές επιβολής του νόμου πρέπει να λαμβάνουν υπόψη αυτά τα οριζόντια στοιχεία κατά τον σχεδιασμό στρατηγικών για την αντιμετώπιση του σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος.
Το DNA του σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος είναι έντονα ενσωματωμένο στον τρόπο λειτουργίας των εγκληματικών δικτύων, καθώς βρίσκουν ευκαιρίες να ενεργούν ως υποκατάστατα για τους υβριδικούς απειλητικούς παράγοντες στον διαδικτυακό χώρο και χρησιμοποιούν την Τεχνητή Νοημοσύνη και την τεχνολογία για εγκληματικούς σκοπούς. Επιπλέον, τα εγκληματικά δίκτυα λειτουργούν διασυνοριακά ή ακόμα και μέσα από φυλακές, προσαρμόζοντας τις τακτικές τους προς όφελος των δραστηριοτήτων τους.
Τα εγκληματικά οικονομικά και οι μέθοδοι νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες συνεχίζουν να εξελίσσονται, με τα παράνομα έσοδα να διοχετεύονται ολοένα και περισσότερο σε ένα παράλληλο χρηματοπιστωτικό σύστημα που έχει σχεδιαστεί για την προστασία και την αύξηση του εγκληματικού πλούτου. Οι ψηφιακές πλατφόρμες και οι αναδυόμενες τεχνολογίες, όπως το blockchain, διευκολύνουν αυτό το σύστημα, καθιστώντας το πιο ανθεκτικό στις διαταραχές.
Η διαφθορά παραμένει ένας από τους πιο ύπουλους παράγοντες που διευκολύνουν το οργανωμένο έγκλημα, διευκολύνοντας παράνομες δραστηριότητες σε όλους τους τομείς. Έχει προσαρμοστεί στην ψηφιακή εποχή, με τους εγκληματίες να στοχεύουν ολοένα και περισσότερο άτομα που έχουν πρόσβαση σε κρίσιμα ψηφιακά συστήματα και να χρησιμοποιούν τακτικές ψηφιακής στρατολόγησης για να επεκτείνουν την εμβέλειά τους.
Η βία που σχετίζεται με το οργανωμένο έγκλημα εντείνεται σε πολλά κράτη μέλη και εξαπλώνεται στην ευρύτερη κοινωνία. Αυτή η βία εξελίσσεται και διαμορφώνεται από τις εγκληματικές αγορές που είναι επιρρεπείς στον ανταγωνισμό και τις συγκρούσεις. Τροφοδοτείται περαιτέρω από κρυπτογραφημένα εργαλεία επικοινωνίας και διαδικτυακές πλατφόρμες που διευκολύνουν την στρατολόγηση, τον εκβιασμό και τον συντονισμό χωρίς σύνορα.
Η εγκληματική εκμετάλλευση νεαρών δραστών όχι μόνο διασπά τον κοινωνικό ιστό, αλλά χρησιμεύει και ως προστατευτικό στρώμα για την εγκληματική ηγεσία, προστατεύοντας όσους βρίσκονται στην κορυφή από την αναγνώριση ή τη δίωξη.
Αυτές οι ενισχυτικές τακτικές επιτρέπουν στα εγκληματικά δίκτυα να επεκταθούν, να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους και να ενισχύσουν την ανθεκτικότητά τους, δημιουργώντας έναν αυτοδιαιωνιζόμενο κύκλο. Η διακοπή αυτού του κύκλου απαιτεί από τις αρχές επιβολής του νόμου να ενσωματώσουν στρατηγικές που στοχεύουν τόσο στις βασικές αγορές του εγκλήματος όσο και στους υποκείμενους μηχανισμούς που τις συντηρούν.
Κατρίν Ντε Μπολ
Εκτελεστικός Διευθυντής της Europol
Το ίδιο το DNA του οργανωμένου εγκλήματος αλλάζει. Τα εγκληματικά δίκτυα έχουν εξελιχθεί σε παγκόσμιες, τεχνολογικά βασισμένες εγκληματικές επιχειρήσεις, εκμεταλλευόμενες ψηφιακές πλατφόρμες, παράνομες χρηματοοικονομικές ροές και γεωπολιτική αστάθεια για να επεκτείνουν την επιρροή τους. Είναι πιο προσαρμόσιμα και πιο επικίνδυνα από ποτέ. Η παραβίαση αυτού του νέου ποινικού κώδικα σημαίνει διάλυση των συστημάτων που επιτρέπουν σε αυτά τα δίκτυα να ευδοκιμούν – στοχεύοντας στα οικονομικά τους, διαταράσσοντας τις αλυσίδες εφοδιασμού τους και παραμένοντας ένα βήμα μπροστά στη χρήση της τεχνολογίας. Η Europol βρίσκεται στο επίκεντρο της καταπολέμησης του οργανωμένου εγκλήματος στην Ευρώπη, αλλά το να παραμένουμε ένα βήμα μπροστά από αυτήν την εξελισσόμενη απειλή σημαίνει ενίσχυση των δυνατοτήτων μας – επεκτείνοντας τις πληροφορίες μας, την επιχειρησιακή εμβέλεια και τις συνεργασίες μας για την προστασία της ασφάλειας της ΕΕ για τα επόμενα χρόνια.
Μάγκνους Μπρούνερ
Ευρωπαίος Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων και Μετανάστευσης
Το τοπίο ασφαλείας μας εξελίσσεται δραματικά. Η έκθεση SOCTA δείχνει ξεκάθαρα πώς αλλάζει επίσης το σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα – και η απειλή που αποτελεί για την ασφάλειά μας. Πρέπει να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να προστατεύσουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η στρατηγική μας για την εσωτερική ασφάλεια θα αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις.
Τόμας Σιεμόνιακ
Πολωνός Υπουργός Εσωτερικών και Διοίκησης
Η Πολωνία, ως χώρα της ΕΕ που συνορεύει με ενεργό πόλεμο, έχει κινητοποιηθεί πλήρως για τον εντοπισμό και την εξουδετέρωση αναδυόμενων απειλών. Η εστίασή μας εκτείνεται στο λαθρεμπόριο ναρκωτικών και ανθρώπων -ιδίως στην ψηφιακή τους διάσταση- την εμπορία ανθρώπων, την εγκληματική διείσδυση σε νομικές δομές, τις υβριδικές απειλές και το παράνομο εμπόριο όπλων. Η ασφάλεια αποτελεί τον πυρήνα της προεδρίας μας καθώς διαμορφώνουμε τον επόμενο κύκλο της EMPACT, θέτοντας τα θεμέλια για τη διεθνή αστυνομική συνεργασία. Με καθοδήγηση από την SOCTA, δεσμευόμαστε να ενισχύσουμε την EMPACT και την Europol, ώστε να διασφαλίσουμε ότι η υποστήριξη της ΕΕ ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες των κρατών μελών σε ένα εξελισσόμενο γεωπολιτικό τοπίο.
Η EU-SOCTA 2025 είναι κάτι περισσότερο από μια απλή αξιολόγηση πληροφοριών – χρησιμεύει ως βάση για τη στρατηγική προσέγγιση της Ευρώπης στην αντιμετώπιση του σοβαρού και οργανωμένου εγκλήματος. Με βάση τα ευρήματά της, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης καθορίζει προτεραιότητες για τη δράση των αρχών επιβολής του νόμου, καθοδηγώντας την ανάπτυξη επιχειρησιακών σχεδίων της Ευρωπαϊκής Πολυκλαδικής Πλατφόρμας κατά των Εγκληματικών Απειλών (EMPACT) για τα επόμενα τέσσερα χρόνια.