Στις εσχατιές της ύπαρξης, όταν οι συγχορδίες της ζωής σβήνουν σιγά-σιγά, υπάρχουν έργα που παραμένουν ως αποτύπωμα ψυχής. Και το «Είμαστε Αστρόσκονη», η παράσταση-αφιέρωμα που παρουσιάζεται στο Ευγενίδειο Πλανητάριο με αφορμή τα 20 χρόνια ψηφιακής λειτουργίας του, δεν είναι απλώς ένα καλλιτεχνικό γεγονός· είναι το κύκνειο άσμα δύο μεγάλων πνευμάτων: του αστροφυσικού και εκλαϊκευτή Διονύση Σιμόπουλου και του παγκοσμίως αναγνωρισμένου μουσικοσυνθέτη Vangelis.
Η πορεία του Διονύση Σιμόπουλου: από το βλέμμα προς τα αστέρια στην αφήγηση του σύμπαντος
Ο Διονύσης Σιμόπουλος (Ιωάννινα, 8 Μαρτίου 1943 – Αθήνα, 7 Αυγούστου 2022) υπηρέτησε για δεκαετίες ως επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου, αφήνοντας ανεξίτηλο αποτύπωμα στην επιστημονική εκλαΐκευση της αστρονομίας στη χώρα μας. Βικιπαίδεια+3Βικιπαίδεια+3Σαν Σήμερα .gr+3
Με σπουδές στην Πολιτική Επικοινωνία και Αστροφυσική στην Πολιτειακή Λουιζιάνα (Η.Π.Α.), επέστρεψε στην Ελλάδα το 1972 και ανέλαβε τη διεύθυνση του Πλανηταρίου από το 1973 έως το 2014, ενώ μετέπειτα τιμήθηκε ως επίτιμος διευθυντής.
Καθόλη τη διάρκεια της πορείας του, πέρα από διαλέξεις και εκπομπές, έγραψε περισσότερα από 250 σενάρια πολυθεαμάτων για το Πλανητάριο, καθώς και έργα για τηλεόραση και εκλαϊκευτικά έντυπα.
Για εκείνον, η φράση «Είμαστε όλοι αστρόσκονη» δεν ήταν ρητορικό σχήμα· ήταν πίστη. Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης+1
Η αίσθηση αυτή συνόδευσε κάθε του δημιουργία — κάθε παράσταση του Πλανηταρίου, κάθε αφήγηση για τον άνθρωπο και το σύμπαν. Στην παράσταση «Είμαστε Αστρόσκονη», η αφήγηση υπογράφει ο ίδιος ο Σιμόπουλος — μέσα από αρχεία ηχογραφήσεων, αφού η υγεία του δεν επέτρεπε νέες ηχογραφήσεις — και συνδυάζεται με δέκα κεφάλαια που ανατρέχουν σε διαχρονικές θεματικές των παραστάσεών του.
Vangelis και ο μουσικός λόγος του σύμπαντος
Ο Ευάγγελος Οδυσσέας Παπαθανασίου (γνωστός ως Vangelis) υπήρξε ένας από τους πιο καινοτόμους και καθοριστικούς μουσικοσυνθέτες του 20ού αιώνα.
Αυτοδίδακτος, με έντονο ενδιαφέρον για την ηλεκτρονική μουσική, διαμόρφωσε έναν ήχο που ξεπερνούσε τα όρια των μουσικών ειδών και μιλούσε άμεσα στην ψυχή του κοινού.
Ανάμεσα στα σπουδαία του έργα συγκαταλέγονται μουσικές επενδύσεις για τον κινηματογράφο, όπως Blade Runner, 1492: Χριστόφορος Κολόμβος, Οι δρόμοι της φωτιάς (όπου απέσπασε Όσκαρ το 1982) και πολλές άλλες συνεργασίες.
Το ενδιαφέρον του για το διάστημα και το σύμπαν, άλλωστε, δεν υπήρξε τυχαίο. Η θεματολογία του συχνά συναντούσε τον ουρανό, τη μόνη «σκηνή» από όπου μπορούσε να συνθέτει ήχους και φαντασία.
Το σημαντικότερο σε αυτή την παράσταση είναι ότι πρόκειται για ένα έργο αδημοσίευτο – μια μουσική σύνθεση που δεν είχε κυκλοφορήσει ποτέ πριν. Με βάση τη διαθήκη του συνθέτη, τα πνευματικά δικαιώματα της μουσικής παραχωρήθηκαν στο Ίδρυμα Ευγενίδου, ώστε το έργο που σχεδίαζαν μαζί με τον Σιμόπουλο να ολοκληρωθεί και να παρουσιαστεί.
Στην παράσταση αυτή, η μουσική του Vangelis χωρίζεται σε δέκα ενότητες – κεφάλαια που συνδέονται με αντίστοιχα θέματα της παράστασης — και συναρμόζεται από τις επιμελημένες επεξεργασίες των συνεργατών του, όπως των Φιλίπ Κολονά και Φρεντερίκ Ρουσό.
«Είμαστε Αστρόσκονη»: η παράσταση ως αφήγηση του χρόνου και του Φωτός
Με αφορμή τα είκοσι χρόνια ψηφιακής λειτουργίας του Πλανηταρίου, η παράσταση αυτή ανασκοπεί τις σημαντικότερες στιγμές από το παρελθόν του θεάματος: τις θεματικές ενότητες που ο Σιμόπουλος αγάπησε – από την ομορφιά του νυκτερινού ουρανού ως τις θεωρίες της κοσμολογίας, από τη γέννηση του ηλιακού συστήματος ως την εμφάνιση της ζωής – και τις συνδέει με μουσικές φράσεις που αντανακλούν το μυστήριο της ύπαρξης.
Η παράσταση διαρθρώνεται σε δέκα κεφάλαια – όπως αναφέρεται στον σχετικό ρεπορτάζ – και ο τίτλος της, «Είμαστε Αστρόσκονη», είναι ταυτόχρονα το τελικό κεφάλαιο αλλά και το μήνυμα προς εμάς: μια υπενθύμιση πως οι άνθρωποι κατάγονται από τα άστρα και εντέλει θα επιστρέψουν σ’ αυτά.
Η αφήγηση του Σιμόπουλου – παρ’ όλη την απουσία νέων ηχογραφήσεων – γίνεται μέσω προσεκτικής επιλογής από παλιότερα αρχεία. Στόχος είναι η ίδια η φωνή του εκλαϊκευτή να συνοδεύσει αυτό το διαχρονικό ταξίδι.
Για την αγγλική έκδοση της παράστασης, μάλιστα, επιλέχθηκε ως αφηγητής ο ηθοποιός Γιώργος Πυρπασόπουλος, ενώ οι ηχητικές επεξεργασίες έγιναν από τον συνθέτη και τεχνικό Αναστάσιο Κατσάρη.
Η σύμπραξη της αφήγησης και της ακυκλοφόρητης μουσικής δημιουργεί ένα έργο που ισορροπεί ανάμεσα στο ντοκιμαντέρ και στην ποίηση – ανάμεσα στην επιστημονική περιπέτεια και στην υπαρξιακή εμβάθυνση.
Φιλία, κοινό όραμα και μεταθανάτια ζωή ενός έργου
Αυτό που καθιστά την παράσταση «Είμαστε Αστρόσκονη» πραγματικά συγκλονιστική δεν είναι μόνο η απαράμιλλη σύζευξη επιστήμης και μουσικής, αλλά η σχέση ανάμεσα στους δύο δημιουργούς. Η φιλία και ο αμοιβαίος σεβασμός τους εκφράστηκαν μέσω χρόνων συζητήσεων για το μέλλον του Πλανηταρίου, αλλά και του οράματος της σύνθεσης μιας κοινής έκφρασης.
Αν και δεν πρόλαβαν να τη «γευτούν» ολοκληρωμένη – και οι δύο έφυγαν από τη ζωή πριν την πρώτη παρουσίαση – η παράσταση τελικά πραγματοποιήθηκε ως μεταθανάτια προσφορά τους προς το κοινό.
Ο Vangelis, που ήδη δεν είναι μαζί μας, κληροδοτεί μέσα από τη μουσική του μια τελευταία αφήγηση για το σύμπαν· ο Σιμόπουλος, με τη φωνή του από τα αρχεία, παίζει το ρόλο του χαμένου αφηγητή. Μαζί, αυτοί οι δύο δημιουργούν έναν «διάλογο πέρα του θανάτου», όπου η επιστήμη και η τέχνη συναντώνται ξανά για να μιλήσουν σε εμάς.
Η παράσταση αυτή είναι, ουσιαστικά, μια παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές: μια πρόσκληση να συνεχίσουμε να κοιτάμε ψηλά, να αναζητούμε, να αναρωτιόμαστε, να μη σταματάμε. Κι όταν το φως χαθεί, να θυμόμαστε ότι είμαστε αστρόσκονη – και κάπου, κάποια μέρα, θα ξαναγυρίσουμε στα άστρα.
Με αυτές τις λέξεις, το «Είμαστε Αστρόσκονη» στέκεται ως ύστατο μήνυμα, ως υπενθύμιση ότι η αγωνία του ανθρώπου να γνωρίσει τον κόσμο – και να εκφραστεί μέσα από το Μέγα Κόσμο – δεν σβήνει ποτέ. Ένα ταξίδι μέσα στο σύμπαν, με ήχο και φωνή που χαράζουν τον χρόνο.
kalitheaPress Team