Ήρα, το βιβλίο ΚΑΦΕ ΟΥΤΟΠΙΑ -συνδυάζει λογοτεχνία, πολιτική σκέψη και σύγχρονη τεχνολογία! Θες να μου πεις κάτι για την υπόθεση;
Είναι μια πολιτική αλληγορία επιστημονικής φαντασίας, που αφορά στις αναπόφευκτες αλλαγές που (θα) είναι επακόλουθο της χρήσης των αλγορίθμων και της Τεχνητής Νοημοσύνης στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Όταν η Πολιτεία της Φρενάζια εκχωρεί πολιτικά δικαιώματα και εργασιακή ισότητα στους Οξύνοες Αλγόριθμους, η πόλη συγκλονίζεται από συγκρούσεις μεταξύ Ανθρώπων που θίγονται τα προνόμιά τους και Οξύνοων Αλγόριθμων.
Το βιβλίο αυτό μπορείτε να διαβάσετε και να κατεβάσετε ελεύθερα από την προσωπική μου σελίδα ( ΕΔΩ).
Τι σε ενέπνευσε να γράψεις αυτή την ιστορία; Ήταν κάποιο συγκεκριμένο γεγονός ή μια γενικότερη ανησυχία;
Το βιβλίο ΚΑΦΕ ΟΥΤΟΠΙΑ εκδόθηκε το Νοέμβριο του 2022 , δηλαδή την ίδια χρονική στιγμή που κυκλοφόρησε το chat gpt. Είχα ξεκινήσει να το γράφω από το 2020.. Η ιδέα προέκυψε όταν, χαζεύοντας στο διαδίκτυο, έπεσα πάνω στις συνεντεύξεις και ομιλίες του Κωνσταντίνου Δασκαλάκη σχετικά με την Τεχνητή Νοημοσύνη και το θέμα με προβλημάτισε. Οπότε ξεκίνησα να το γράφω στα πλαίσια μιας γενικότερης ανησυχίας.
Γιατί επέλεξες την αλληγορία ως μέσο για να σχολιάσεις την επίδραση της τεχνητής νοημοσύνης;
Πρώτον γιατί κάποια από τα αγαπημένα μου βιβλία, όπως το «1984» και «Η Ιστορία της Θεραπαινίδας» είναι πολιτικές αλληγορίες και δεύτερον γιατί μια αλληγορία μπορεί να κριτικάρει την πολιτική με έμμεσο τρόπο. Είναι ένας τρόπος αποτελεσματικός για να θιγούν ή να αναδειχθούν, μέσα από τη λογοτεχνία, με ενδιαφέροντα τρόπο πολιτικά ζητήματα. Προκαλεί τον αναγνώστη να στοχαστεί ο ίδιος, πιο ελεύθερα.
Υπάρχει κάποιο στοιχείο της πλοκής που θεωρείς πως προσεγγίζει πολύ την πραγματικότητα;
Το σημείο όπου ο κεντρικός ήρωας, ο Βέγγι Στάρπιλ, κάνει σεξ με ένα ρομπότ, που είναι δημιουργημένο και για αυτή τη χρήση. Πλέον υπάρχουν τέτοιες εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης.
Οι χαρακτήρες σου είναι «θύματα» ή «συνεργοί» των αλλαγών που προκαλούν οι αλγόριθμοι;
Και τα δύο. Κάποιος μπορεί να είναι θύμα, γιατί, για παράδειγμα, θα χάσει τη δουλειά του επειδή ένας αλγόριθμος μπορεί να την κάνει καλύτερα και πιο αποτελεσματικά. Και οι αλγόριθμοι είναι θύματα του εαυτού τους, για παράδειγμα στο βιβλίο, ένα ρομπότ, η Κλειώ Λ αυτοχακάρεται για να βιώσει ανθρώπινα συναισθήματα. Είναι θύμα της ύπαρξής της γιατί η ίδια προσπαθεί να ξεπεράσει τη φύση της. Στην πλοκή του βιβλίου συνεργοί είναι και οι άνθρωποι, που επινοούν τις νέες τεχνολογικές οντότητες.
Πώς βλέπεις εσύ την καθημερινότητά σου να αλλάζει από την τεχνητή νοημοσύνη;
Συμβουλεύομαι chatbots για να βρω συνώνυμες λέξεις στα γραπτά μου, αλλά και για να βρω φωτογραφίες η πληροφορίες για μέρη που δεν έχω πάει ή έχω να επισκεφτώ καιρό. Πολλές φορές βλέπω ταινίες που μου προτείνουν οι διάφορες πλατφόρμες. Από τη μια αισθάνομαι να μην εξασκώ το μυαλό μου όσο παλιότερα, από την άλλη γλιτώνω πολύ χρόνο από αυτόν που θα διέθετα πριν για να βρω μια πληροφορία.
Αν έγραφες συνέχεια αυτού του βιβλίου, τι θα ήθελες να εξερευνήσεις στη συνέχεια;
Αυτό με το οποίο κλείνει το βιβλίο, την πιθανότητα δημιουργίας τεχνολογιών που θα αξιοποιούν τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα που εκπέμπει ο εγκέφαλος. Ήδη γίνονται έρευνες για να μπορούμε με τη σκέψη μας να δίνουμε εντολή σε interfaces, δηλαδή σε διεπαφές κτλ
Τι θα ήθελες να κρατήσει ο αναγνώστης κλείνοντας το βιβλίο της Ήρας Καραδημητρίου;
Ότι πρόκειται για ένα κείμενο στο οποίο δίνεται η εικόνα μιας εξελισσόμενης πραγματικότητας. Και ότι στην έκδοση του βιβλίου συνέβαλαν ο Λάμπρος Σταθόπουλος (γλωσσική επιμέλεια) και η Μαρία Καλοφούτη (σχεδιασμός εξωφύλλου και σελιδοποίηση)
Ο τίτλος του δεύτερου βιβλίου της Ήρας Καραδημητρίου, είναι: ΖΩΝΤΑΝΗ ΝΕΚΡΗ- εκδόσεις: Συμπαντικές Διαδρομές, το οποίο μπορείτε να βρείτε on line καθώς και στα βιβλιοπωλεία Ιανός και ΠΑΡ’ΗΜΙΝ. Στο βιβλίο αυτό, τα ζόμπι ξεχύνονται από την Ελευσίνα στο μετρό της Αθήνας και η πρωταγωνίστρια, η Κάτια διηγείται την εφιαλτική εμπειρία της που βίωσε ως ζόμπι, τις σκέψεις που μπαινόβγαιναν στο μυαλό της και αναρωτιέται, μήπως τα ζόμπι δεν είναι τελικά τα τέρατα που πιστεύει ο κόσμος, παρά μόνο μια διαμαρτία της Φύσης; Σε συνδυασμό με το μοτίβο της “μετατροπής και επανόρθωσης” χάρη σε ένα φάρμακο, φαίνεται να κρύβει πολλά επίπεδα – φιλοσοφικά, υπαρξιακά, ίσως και κοινωνικά.
Τι σημαίνει για σένα ο όρος «ζόμπι»; Ποιες συμπεριφορές ή κοινωνικές καταστάσεις βλέπεις γύρω μας που σε ενέπνευσαν;
Για εμένα “ζόμπι” είναι ο άνθρωπος που χειραγωγεί τους άλλους, με στόχο να τους κάνει όμοιους με αυτόν. Όπως δηλαδή ένα ζόμπι δαγκώνει κάποιον και τον μετατρέπει σε ζόμπι, έτσι και ένας άνθρωπος τοξικός, που ανεπαίσθητα και διεισδυτικά κακοποιεί τον άλλο με τη συμπεριφορά του, τον μετατρέπει σε θύμα αλλά και σε κακοποιητή.
Το φάρμακο που επαναφέρει τους ανθρώπους στην ανθρωπινότητά τους είναι επιστημονικό ή ψυχολογικό/υπαρξιακό; Ποια είναι η φύση της “θεραπείας”;
Πιστεύω ότι το φάρμακο είναι η αποδοχή της θνητότητας. Όταν κάποιος συμβιβαστεί μέσα του με αυτό το δεδομένο, ότι δηλαδή θα πεθάνει, μπορεί πλέον να αγαπήσει τον εαυτό του και τους άλλους, γίνεται δηλαδή άνθρωπος. Το δρόμο που οδηγεί σε αυτή την αποδοχή μπορεί, κατά την εκτίμησή μου, να τον ακολουθήσει κανείς είτε με τη βοήθεια της επιστήμης (ψυχοθεραπεία) , είτε με την βαθιά, μεταφυσική πίστη.
Το βιβλίο τελειώνει με κάθαρση ή με προβληματισμό; Υπάρχει πραγματική λύτρωση ή απλώς μια παύση στην κρίση;
Το βιβλίο τελειώνει με κάθαρση. Οι σχέσεις αποκαθίστανται και τα πάθη των ηρώων κατευνάζονται μετά από τις δύσκολες εμπειρίες και μεταπτώσεις που υφίστανται. Πιστεύω ότι ο αναγνώστης μπορεί να ταυτιστεί μαζί τους και να λυτρωθεί όπως και εκείνοι, αναγνωρίζοντας τις σκοτεινές και τις φωτεινές πλευρές του εαυτού του. Πλευρές που μπορούμε, αναγνωρίζοντάς τες, να κάνουμε κάτι για αυτό. Και στο βιβλίο προτείνεται ως λύση ότι η πραγματική λύτρωση έρχεται με την επαφή και τους κοινούς στόχους με άλλους ανθρώπους.
Τι σε οδήγησε να ασχοληθείς ξανά με την έννοια του “μεταανθρώπινου” ή της αλλοιωμένης ταυτότητας, μετά το πρώτο βιβλίο με την Τεχνητή Νοημοσύνη;
Αρχικά, μετά το βιβλίο “ΚΑΦΕ ΟΥΤΟΠΙΑ”, δεν σχεδίαζα να γράψω ένα βιβλίο με ζόμπι. Μια μέρα είδα στο facebook ένα κάλεσμα των Εκδόσεων Συμπαντικές Διαδρομές ότι δέχονται νουβέλες με ζόμπι. Ο εκδοτικός οίκος, θα αναλάμβανε εξ ολοκλήρου την έκδοση αυτών που θα επέλεγε ως καλύτερων, Σκέφτηκα να ξεκινήσω να γράφω κάτι και σύντομα ανακάλυψα ότι αυτό που έγραφα μου άρεσε και ταυτόχρονα μπορούσα να μεταφέρω μέσα από συμβολισμούς έννοιες που με απασχολούσαν, σχετικές με τη ζωή , το θάνατο, το καλό και το κακό, το τί σημαίνει να είσαι άνθρωπος. Συνειδητοποίησα ότι μπορεί το λογοτεχνικό είδος να αλλάζει, αλλά τα ερωτήματα – σε πιό αφαιρετική μορφή – παραμένουν τα ίδια και είναι πάντα επίκαιρα.
Πόσο σε επηρέασαν τα γεγονότα της πραγματικής ζωής – όπως η πανδημία – στη σύλληψη αυτής της ιστορίας;
Στο βιβλίο περιγράφεται μια κατάσταση υποχρεωτικής απομόνωσης λόγω της εμφάνισης των ζόμπι στην Αθήνα. Θυμίζει αρκετά την περίοδο της πανδημίας, όχι μόνο στο ότι οι άνθρωποι μένουν, μετά από κρατική εντολή, στα σπίτια τους αλλά και στο ρόλο των ΜΜΕ και των ανθρώπινων σχέσεων που δοκιμάζονται σε φάσεις έκτακτης, αναγκαστικής, συνεχούς και αδρανούς συμβίωσης .
Μεγάλωσες μέσα σε μια οικογένεια που πέρασε αρκετές απώλειες. Πώς επηρέασε αυτό την οπτική σου για τη ζωή και τελικά τη γραφή σου;
Η απώλεια του πατέρα μου, όταν ήμουν εννιά ετών, και αργότερα του συντρόφου της μητέρας μου που ήταν σαν πατέρας μου, με έκαναν υπερβολικά ορθολογικό άτομο, προκειμένου να μπορέσω να αντιμετωπίσω αυτό το γεγονός. Όσο μεγαλώνω και μέσα μου νιώθω όλο και περισσότερο κοντά τους, τόσο γκρεμίζω τις άμυνές μου και αναγνωρίζω ότι δεν είμαστε μόνο ύλη.
Ως η μικρότερη από τρία αδέρφια, το στερνοπούλι, ποια ήταν η δυναμική της οικογένειας; Ένιωθες ότι η θέση αυτή σε διαμόρφωσε με κάποιο τρόπο;
Με έκανε να μαθαίνω πράγματα που άλλα παιδιά στην ηλικία μου δεν ήξεραν επειδή δεν τα είχαν διδαχθεί. Μέχρι και την πρώτη – δευτέρα γυμνασίου διάβαζα ελάχιστα και είχα πολύ καλούς βαθμούς. Επίσης ήθελα να μοιάσω στα αδέλφια μου. Για εμένα ήταν δεδομένο πχ ότι θα έδινα πανελλήνιες και θα σπούδαζα. Δεν πιστεύω ότι με κακόμαθαν, ως στερνοπούλι, σίγουρα μου έδιναν μεγαλύτερη προσοχή, αλλά μου στοίχισε πολύ, όταν την ίδια περίοδο που πέθανε ο πατέρας μου, έφυγαν και τα αδέρφια μου από το σπίτι για σπουδές.
Ζεις με τη μητέρα σου. Τι σου μαθαίνει ακόμα και σήμερα αυτή η συγκατοίκηση;
Το μοίρασμα και τη φροντίδα με αμφίδρομο τρόπο.
Πώς μοιάζει μια “ήσυχη” μέρα στη ζωή σου; Και πώς μια “γεμάτη”;
Η ήσυχη περιλαμβάνει διάβασμα, γράψιμο, να δω κάποια ταινία. Γεμάτη μέρα, όταν βλέπω από κοντά φίλους.
Αναφέρεις τις φίλες και τους φίλους σου με συγκίνηση. Τι ρόλο παίζουν οι σχέσεις στη δημιουργική σου διαδικασία;
Πολλοί ήρωες και ηρωίδες μου έχουν κομμάτια από τις φίλες και τους φίλους μου. Η σχέση μου μαζί τους με εμπνέει όταν γράφω.
Λες ότι η τέχνη είναι για σένα τρόπος ζωής. Μπορείς να θυμηθείς μια στιγμή που ένιωσες πραγματικά «σωσμένη» από την τέχνη;
Κάθε στιγμή που βάζω να ακούσω το the show must go on των Queen. Το κάνω μόνο όταν τα βρίσκω πραγματικά δύσκολα συναισθηματικά. ‘Οταν για παράδειγμα έμαθα ότι έχασα τον θετό μου πατέρα, που τον αγαπούσα πολύ, έβαλα να ακούσω αυτό το τραγούδι.
Δεν έχεις παντρευτεί, δεν έχεις παιδιά. Θεωρείς ότι αυτή η επιλογή σου έδωσε ελευθερία ή και μοναξιά; Ή και τα δύο;
Αυτή τη στιγμή βιώνω την επιλογή αυτή ως ελευθερία.
Αν μπορούσες να δώσεις μια συμβουλή στο παιδί που ήσουν στα 10 σου χρόνια, τι θα του έλεγες;
Να μην ήταν τόσο θυμωμένο μετά από το θάνατο του πατέρα του. Ότι “σε αγαπούσε, δε χρειάζεται να θυμώνεις, και τα πράγματα θα είναι πιο εύκολα για σένα, χωρίς τον θυμό σου.”
Πιστεύεις ότι γράφουμε για να καταλάβουμε ή για να γιατρευτούμε;
Η γραφή μπορεί να βοηθήσει στην ανάγκη που έχει κάποιος να εκφραστεί, αλλά πιστεύω ότι ισχύει αναντίρρητα ότι γράφουμε για να καταλάβουμε. Όταν ο συγγραφέας κατανοεί τις συμπεριφορές των ηρώων του, δημιουργείται η πλοκή, που αποτυπώνεται με καλλιτεχνική διάθεση. Το αποτέλεσμα αυτό μπορεί να είναι πετυχημένο ή αποτυχημένο. Όταν όμως κάποιος συγγραφέας γράφει για να γιατρευτεί, νομίζω ότι δεν μπορεί να δώσει κάτι που να αφορά και τους άλλους. Πέφτει θύμα του ναρκισσισμού του.
Υπάρχει κάτι που δεν έχεις γράψει ακόμα γιατί δεν «είσαι έτοιμη»;
Ένα βιβλίο για τον έρωτα.
Αν ήσουν χαρακτήρας στο δικό σου βιβλίο, ποιον θα σκότωνες πρώτο;
Ο Ανώτατος, είναι ο “κακός” στο καινούριο μου βιβλίο με ζόμπι, που έχει τον τίτλο “ΣΤΗ ΒΙΛΑ ΤΩΝ ΖΩΝΤΑΝΩΝ ΝΕΚΡΩΝ” και θα κυκλοφορήσει το Μάιο από τις Εκδόσεις Συμπαντικές Διαδρομές. Η κεντρική ηρωίδα του βιβλίου, η Ζέτα, δεν τον σκοτώνει. Αν ήμουν εκείνη, θα το είχα κάνει χωρίς δεύτερες σκέψεις. Κάποιον που υπάρχει πραγματικά στη ζωή μου, δεν θα ήθελα να τον σκοτώσω, ούτε καν στη φαντασία μου, γιατί η ζωή για μένα είναι το υπέρτατο αγαθό.
Στα βιβλία σου έχεις ζόμπι, αλγόριθμους και υπαρξιακές κρίσεις. Έρωτα δεν έχει; Ή τον θεωρείς επικίνδυνο;
Σίγουρα το τελευταίο. Στον έρωτα, μπορεί να βγεις και χαμένος. Εγώ αυτό δεν μπορώ να το ανεχτώ.
Αν η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορούσε να σου φτιάξει τον τέλειο εραστή… θα το τολμούσες; Θα το έκανες μαζί του; Ή είσαι του… old school και προτιμάς το “ζεστό αίμα”;
Δεν θα ήθελα σε καμία περίπτωση ένα μηχάνημα τεχνητής νοημοσύνης να γνωρίζει το πώς είναι για εμένα να κάνω σεξ με τον τέλειο εραστή. Θα μπορούσε με αυτό τον τρόπο να με ελέγξει, ακόμη και να με χειραγωγήσει. Από έναν άνθρωπο θα το ανεχόμουν γιατί θα μπορούσα να ανταποδώσω ισότιμα τη συμπεριφορά αυτή.
Αν ήσουν ζόμπι για μια μέρα και μπορούσες να δαγκώσεις οποιονδήποτε… ποιον θα διάλεγες πρώτα και γιατί; Μπορεί να είναι και πρώην, δεν θα το πούμε πουθενά!
Είναι πρώην μου και συμβολικά τον έχω δαγκώσει ήδη! Και δεν το έχω μετανιώσει.
Η Ελένη Νενού, από τον Μπούμπουκα Καλαβρύτων, έχει σπουδάσει και ασχολείται με τα οικονομικά. Της αρέσει πολύ η πυγμαχία. Kάνει συνεντεύξεις ανθρώπων που θεωρεί ιδιαίτερους.