Αθήνα – Από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου μέχρι τους Έλληνες της Διασποράς στον 21ο αιώνα, η ελληνική ταυτότητα συνδέθηκε με κάτι πολύ μεγαλύτερο από τα γεωγραφικά της όρια: τη φιλοδοξία για παγκόσμια επιρροή. Μια φιλοδοξία που δεν βασίστηκε μόνο στη δύναμη, αλλά στην ιδέα. Στην παιδεία, στον πολιτισμό, στη γλώσσα. Και κυρίως, στην ικανότητα του Έλληνα να δημιουργεί και να μεταδίδει αξίες.
Ο πρώτος “παγκόσμιος” Έλληνας: Ο Μέγας Αλέξανδρος
Η έννοια της κοσμοκρατορίας με ελληνικό πρόσημο ξεκινά με τον Αλέξανδρο τον Μακεδόνα. Η εκστρατεία του δεν είχε μόνο στρατηγικό βάθος αλλά και πολιτισμικό εύρος: ελληνική γλώσσα, φιλοσοφία και τρόπος ζωής εξαπλώθηκαν από την Αίγυπτο μέχρι τις Ινδίες. Ο Αλέξανδρος δεν κατέκτησε απλώς εδάφη – δημιούργησε μια νέα, κοινή πολιτισμική ταυτότητα. Μια «οικουμένη» που μιλούσε ελληνικά.
Από την υποταγή στην επιρροή: Οι Έλληνες μέσα στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
Ακόμα και όταν η Ελλάδα βρέθηκε υπό ρωμαϊκή κυριαρχία, ο ελληνικός πολιτισμός όχι μόνο επέζησε, αλλά κυριάρχησε. Οι Ρωμαίοι θαύμασαν και υιοθέτησαν τη φιλοσοφία, την τέχνη, τη ρητορική και την επιστήμη των Ελλήνων. Έτσι, η Ελλάδα – έστω και χωρίς όπλα – συνέχισε να κυβερνά πολιτιστικά.
Διασπορά: Η “σιωπηλή” κοσμοκρατορία των νεότερων αιώνων
Η κοσμοκρατία του ελληνισμού πήρε άλλη μορφή μετά την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και ιδιαίτερα τον 19ο και 20ό αιώνα: χιλιάδες Έλληνες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα, αλλά δεν ξέχασαν ποιοι είναι. Από τη Νέα Υόρκη μέχρι τη Μελβούρνη και από το Λονδίνο μέχρι το Γιοχάνεσμπουργκ, οι Έλληνες της Διασποράς ξεχώρισαν. Έχτισαν επιχειρήσεις, πανεπιστήμια, ναούς, σχολεία. Συχνά, η φωνή τους είχε μεγαλύτερη βαρύτητα από αυτή της πατρίδας τους.
Η Ελλάδα του σήμερα: Μικρή χώρα, παγκόσμιο αποτύπωμα
Το ερώτημα που τίθεται σήμερα είναι: μπορεί η Ελλάδα να διατηρήσει τον ρόλο της ως παγκόσμια πολιτιστική δύναμη σε έναν κόσμο όπου η πληροφορία ρέει αδιάκοπα και τα κράτη ανταγωνίζονται για επιρροή μέσα από την τεχνολογία και την οικονομία;
Η απάντηση ίσως βρίσκεται ήδη μπροστά μας: στην παγκόσμια αναγνώριση του ελληνικού πολιτισμού, στον τουρισμό, στη ναυτιλία, στην επιστήμη, αλλά και στη διασπορά. Στους Έλληνες που διδάσκουν σε διεθνή πανεπιστήμια, που πρωτοστατούν στην έρευνα, που δραστηριοποιούνται στην πολιτική σκηνή άλλων κρατών.
Κοσμοκρατία χωρίς κατακτήσεις
Η ελληνική κοσμοκρατία του 21ου αιώνα δεν κρατά σπαθί – κρατά ιδέες. Μιλά ελληνικά, αλλά μεταφράζεται σε δεκάδες γλώσσες. Είναι η πολιτιστική κληρονομιά που συνεχίζει να εμπνέει. Είναι το διαχρονικό μοντέλο του «πολίτη του κόσμου» με ελληνική ψυχή.
Σημείωση :
Το άρθρο αυτό δεν εξιδανικεύει, ούτε προσπαθεί να αναδείξει μια «εθνική υπεροχή». Σκοπός είναι να φωτίσει τη διαχρονική τάση των Ελλήνων να δρουν παγκόσμια – όχι με στρατιές, αλλά με πνεύμα.
Χριστιάνα Θεοφάνους
Facebook Comments Box