Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης στη Ζάκυνθο και Ο Άγιος Γεώργιος των Φιλικών…

Με αφορμή την επέτειο από τα 200 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης του ’21 μία
μικρή αναφορά στην ζωή και την δράση του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στην Ζάκυνθο.
Αναφορά στον Στρατάρχη Θεόδωρο Κολοκοτρώνη (3 Απριλίου 1770-4 Φεβρουαρίου 1843), γνωστότερο ως Γέρο του Μοριά αλλά και στην αγαπημένη του εκεί εκκλησία :Ο Άγιος Γεώργιος των Φιλικών.

«Όπως είναι γνωστό ο Γέρος του Μοριά είχε καταφύγει στη Ζάκυνθο κυνηγημένος
από τους Οθωμανούς στις αρχές Απριλίου του 1806. Ο ατρόμητος αρματολός
προσέφερε αξιόλογες στρατιωτικές υπηρεσίες στους κυριάρχους της Επτανήσου,
Ρώσους, Γάλλους, και Άγγλους. Ύστερα από την πτώση του Ναπολέοντα η πανίσχυρη Αγγλία στερέωσε το καθεστώς της κυριαρχίας της στην Επτάνησο και διέλυσε τα μισθοφορικά στρατεύματα. Έκτοτε ο απόστρατος Ταγματάρχης του Αγγλικού στρατού Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, παράλληλα με τις πατριωτικές του ενέργειες για την απελευθέρωση του Γένους, αφιερώθηκε στην ανατροφή κι’ εκπαίδευση των παιδιών του, που φοιτούσαν στο σχολείο του Ζακυνθινού φιλελεύθερου ρασοφόρου λόγιου και προδρόμου της Ελληνικής Επαναστάσεως Αντωνίου Μαρτελάου.
Στο ίδιο σχολείο πήγαινε ταχτικά κι ο ίδιος ο Γέρος του Μοριά για ν’ ακούση τα
μαθήματα του Μαρτελάου. Ο άριστα πληροφορημένος ιστορικός Παναγιώτης Χιώτης
γράφει, ότι, όταν πήγαινε στο σχολείο του Μαρτελάου, αυτός ενθουσιών δια την
Ελληνικήν ελευθερίαν, ως παλαιός εταιριστής του Ρήγα, εσηκώνετο εκ της καθέδρας
και επροσκύνει τον Κολοκοτρώνην λέγων: “Προσκυνώ την Ελλάδα, φιλώ το χέρι της
ελευθερίας της”. Αμέσως ο δάσκαλος έβαζε τους μαθητές του να χορέψουν και να
τραγουδήσουν τους στίχους του:

Του Λεωνίδα το σπαθί, Κολοκοτρώνης το κρατεί,
σύντας θέλει να το βγάλη, χίλιους κόβει, χίλιους βγάνει”.

 
.

Εδώ, στην Ζάκυνθο και το Φιόρε του Λεβάντε όπως αποκαλούσε το νησί ο
συγγραφέας Γρηγόρης Ξενόπουλος , ο Θ.Κ., βρήκε το ασφαλές καταφύγιο,
απόκτησε αδελφικούς φίλους και συναγωνιστές, έδωσε τον Όρκο των Φιλικών,
ανάστησε και μόρφωσε τα παιδιά του, έθαψε την γυναίκα του έξω από την εκκλησία
του Αγ. Γεωργίου της οικογενείας Λατίνων(Μετέπειτα Άγιος Γεώργιος των Φιλικών),
κι ο ίδιος στα Απομνημονεύματά του είπε: “Στη Ζάκυνθο έμαθα την πολιτική του
κόσμου”.

Η διαμονή του Θ. Κολοκοτρώνη στη Ζάκυνθο, επί μία δεκαπενταετία, είναι γεμάτη
από αξιομνημόνευτα περιστατικά και γεγονότα. Οι δραστήριοι Ζακυνθινοί Φιλικοί,
πλαισιώνουν την ηρωική αυτή μορφή, όχι μόνο στις παραμονές της Εθνεγερσίας,
άλλα και σ’ όλη την διάρκεια του Ιερού Αγώνα, κι’ ακόμα ύστερα από την
απελευθέρωση αρκετά χρόνια, όταν ένας εντόπιος πατριώτης φίλος του, στον όποιον είχε υπαγορεύση τα απομνημονεύματά του, ο Γεώργιος Τερτσέτης, έσωσε ως
δικαστικός το πάλευκο κεφάλι του Αρχιστρατήγου της Έλλην. Ανεξαρτησίας.
Άγιος Γεώργιος των Λατίνων ή των Φιλικών.

Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου των Λατίνων που κατόπιν ονομάστηκε των Φιλικών
και αποτελεί ένα από τα πολυτιμότερα μνημεία της νεότερης ιστορίας μας ,χτίστηκε
το 1664 στο κάτω μέρος της περιοχής του Μπόχαλη από αριστοκρατική οικογένεια
των Αθηνών και τον γενάρχη της οικογένειας Γεώργιο Λατίνο όταν αυτός
εγκαταστάθηκε στο νησί. Εδώ σε αυτή την εκκλησία κι αγαπημένο του καταφύγιο ο Γέρος του Μοριά θα βαπτίσει πολλά από τα παιδιά του που απέκτησε με την σύζυγο του Αικατερίνη Καρούσου (παιδιά του Θ.Κ: Ιωάννης-Γενναίος, Ελένη , Πάνος, Κωνσταντίνος), εδώ θα ενταφιάσει την αγαπημένη του σύζυγο στις 10 Αυγούστου 1820, εδώ θα δώσει τον όρκο των Φιλικών. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνη μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Παναγιώτη Παπαγεωργίου (Αναγνωσταρά), την 1η Δεκεμβρίου 1818, εδώ στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου των Λατίνων, ενώ κατήχησε το γιο του, Πάνο, στις 20 Δεκεμβρίου, τον Πελοποννήσιο έμπορο Νικόλαο Πονηρόπουλο κλπ.

Η μύηση γινόταν στο διπλανό, από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, κελί του
Άνθιμου Αργυρόπουλου,-υπήρχε έως τους σεισμούς του 1953-, όπου υπήρχε η
εικόνα του Ιησού, ένθρονου, με τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο αριστερά και τη
Θεοτόκο και τον Άγιο Γεώργιο δεξιά, στην οποία ορκίζονταν οι Φιλικοί. Τίτλος
εικόνας:  ή Τρίμορφο και διατηρείται εντός του ναού..
Τόπος ιερός, προσκύνημα για κάθε Ελληνίδα και Έλληνα, ο ναός του Αγίου
Γεωργίου του Λατίνου ή των Φιλικών, που ορκίστηκαν από τον Ιερομόναχο Άνθιμο
Αργυρόπουλο, οι πρωτεργάτες του απελευθερωτικού αγώνα του 1821, έχει
χαρακτηριστεί ιστορικός και διατηρητέος χώρος. Θα τον βρείτε λίγο έξω από την
πόλη της Ζακύνθου, στον δρόμο για την Μπόχαλη· στα 500 μέτρα από την
παραλιακή οδό Διονυσίου Ρώμα, ανηφορίζοντας τις οδούς Καποδιστρίου και
Φιλικών. Ο ναός που είχε χτιστεί το 1664 από τον άρχοντα Γεώργιο Λατίνο ήταν  ιδεώδες καταφύγιο για τις συναντήσεις και στη συνέχεια την ορκωμοσία των πατριωτών.

Βρισκόμενος απόμερα πρόσφερε κάλυψη και προστασία στους φιλικούς, ιδιαίτερα
από την φιλότουρκη αγγλική προστασία, τους σπιούνους της και τα  αστυνομικά της
όργανα. Είχε δε ερειπωθεί στους σεισμούς του 1893.Με τους σεισμούς δε του 1953
ερειπώνεται ξανά και το 1955 είναι το πρώτο κτήριο, που οικοδομήθηκε στο νησί από
το 701 τάγμα μηχανικού του ελληνικού στρατού, ύστερα από την παρέμβαση της
Επιτροπής Διασώσεως και Διατηρήσεως Ιστορικών Χώρων .Σήμερα στον περίβολο
του ναού έχει τοποθετηθεί ορειχάλκινος μπούστος του Θ.Κολοκοτρώνη με τη μορφή
του. Ο Αγιος Γεώργιος αποτελεί παρεκκλήσι του Μητροπολιτικού Ναού του Αγίου
Νικολάου των Ξένων.

Πίνακας ζωγραφικής: Η ορκωμοσία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη ως Φιλικού στη
Ζάκυνθο.  Έργο Χρήστου Ρουσέα, λάδι σε χάρμποτ.Δωρεά Έλλης Χρ. Ρουσέα,
1979.

Η σκηνή διαδραματίζεται στο Ναό του Αγίου Γεωργίου των Λατίνων (Άγ.
Γεώργιος των Φιλικών). Όπως παρουσιάζεται στον πίνακα, ο ιερέα Άνθιμος
Αργυρόπουλος, στο αριστερό μέρος της σύνθεσης σε όρθια στάση και κρατώντας
ένα κερί, μυεί τον Κολοκοτρώνη που ορκίζεται γονατιστός στην Φιλική Εταιρία
ακουμπώντας το δεξί του χέρι στο Ευαγγέλιο. Στο φόντο διακρίνονται τέσσερις
ανδρικές φιγούρες που παρακολουθούν την τελετή της μύησης.(Μουσείο Σολωμού
και Επιφανών Ζακυνθίων).

Μετά τον θάνατο του στις 4 Φεβρουαρίου 1843 ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο
δημοφιλέστερος ήρωας της Ελληνικής Επανάστασης, ετάφη στο Α’Κοιμητήριο
Αθηνών. Όμως όπως βλέπουμε και στην φωτογραφία το έτος 1930…

Η πομπή με τα οστά του Θ. Κολοκοτρώνη στην οδό Σταδίου έτοιμη να τα
μεταφέρει στην Τρίπολη για ενταφιασμό (9 Οκτωβρίου 1930). Η απόφαση αυτή
πάρθηκε από την τότε κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου ύστερα από αίτημα των
Αρκάδων. Τη μετακομιδή των οστών συνόδευσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός ( Η
φωτογραφία αυτή δημοσιεύθηκε στο περιοδικό L΄Illustration της Αλεξάνδρειας).

Βασικές πηγές:ΝΤΙΝΟΣ ΚΟΝΟΜΟΣ(1918-1990) «ΖΑΚΥΝΘΟΣ, ΠΕΝΤΑΚΟΣΙΑ
ΧΡΟΝΙΑ (1478-1978), ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, ΤΟΜΟΣ Α΄», 1986/ Wikipedia/
εφημερίδα: <Ορθόδοξη Αλήθεια>/λεξικό Δομή. kalimera arkadia

Τασσώ Γαΐλα.
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια.