Στην εποχή του Διαδικτύου και της πληροφορικής, στην εποχή της ελεύθερης τηλεόρασης και του εμπορικού ραδιοφώνου,η ζωή μας εκτίθεται καθημερινά σε τεράστιο όγκο πληροφοριών και ειδήσεων. Κάποια από αυτά είναι ασήμαντα, κάποια από αυτά είναι σημαντικά. Ξεπερασμένες και ληγμένες. Πραγματικά και κατασκευασμένα. Μεγεθυμένα και ελαχιστοποιημένα. Αξιοσημείωτα και αξιοσημείωτα. Οι ειδήσεις και οι πληροφορίες φαίνεται να μετατρέπουν το κοινό σε παθητικούς δέκτες κάθε είδους μηνυμάτων μιας ραγδαία εξελισσόμενης νέας και επικίνδυνης επικοινωνιακής πολιτικής. Οι ειδήσεις είναι πλέον ένα εμπορεύσιμο αγαθό και ρυθμίζονται και χειραγωγούνται σεμεγάλοβαθμόπροκειμένου να διανεμηθούν με επιτυχία στην αγορά, ανάλογα με το πόσο υψηλή είναι η τιμή πώλησης. Η κατάσταση αυτή υπονομεύει την εμπιστοσύνη του κοινού στα μέσα ενημέρωσης και οδηγεί σε απομάκρυνση του κοινού από τα μέσα ενημέρωσης, με αποτέλεσμα τη μείωση της κυκλοφορίας των μέσων ενημέρωσης. Ταυτόχρονα, το κοινό δεν αποδέχεται τη μονόδρομη ροή πληροφοριών και απαιτεί μια αμφίδρομη επικοινωνία που να δημιουργεί τις προϋποθέσεις για έναν διαρκή και ανοιχτό διάλογο. Αυτός είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο, παρά την κυριαρχία των μέσων ενημέρωσης που θεωρούνται ισχυρά, υπάρχουν και επιμένουν παράλληλες αγορές, όπου οι ενδιαφερόμενοι και σκεπτόμενοι πολίτες δημιουργούν ισχυρούς δεσμούς με τα δικά τους μέσα ενημέρωσης, δημιουργώντας ένα δυναμικό χώρο για πλουραλιστικές αντιλήψεις και παραγωγικό διάλογο. Σε αυτή την περίπτωση, οι πολίτες δεν λειτουργούν ως παθητικοί δέκτες, αλλά ως έγκυροι αξιολογητές του υλικού που καλύπτουν τα μέσα ενημέρωσης και ως ενεργοί συνδιαμορφωτές της κοινής γνώμης. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές στις τοπικές κοινωνίες και σε υποσύνολα μητροπολιτικών κέντρων με ιδιαίτερα οικονομικά, πολιτιστικά, παραγωγικά, κοινωνικά και πολιτικά συμφέροντα. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι ένα μέσο επικοινωνίας που έχει αντέξει στη δοκιμασία του χρόνου και επομένως είναι πολύ ελπιδοφόρο. Να σέβονται τον αναγνώστη και να παρέχουν ουσιαστική κάλυψη. Με τρόπο πρωτότυπο, άμεσο και ανεπιτήδευτο. Δώστε προσοχή στην ουσία της είδησης και αποτυπώστε τα γεγονότα αντί να τα σκηνοθετείτε. Να τηρείτε αυστηρά τους βασικούς κανόνες και τις ηθικές αρχές. Την επαγγελματική και επικοινωνιακή σχέση που έχουν αναπτύξει και καθιερώσει οι τοπικές εφημερίδες και τα περιοδικά στη χώρα μας. Καθορίζει μια άλλη διάσταση στα δικαιώματα και τις ανάγκες των πολιτών να έχουν λόγο και να αναλαμβάνουν δράση. Σύμφωνα με έρευνα της VPRC, το αναγνωστικό κοινό των τοπικών εντύπων έχει αυξηθεί σημαντικά. Όχι σε όλα βέβαια. Οι εκδόσεις με τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι μακρόβιες και σε άνοδο. Οι εκδόσεις με γυαλιστερά πρωτοσέλιδα, πεφταστέρια και κάθε είδους αντιπερισπασμούς μειώνονται δραματικά. Τα υψηλά ποσοστά αναγνωσιμότητας υποδηλώνουν την ανάγκη των αναγνωστών να ενημερώνονται καλύτερα και να συμμετέχουν περισσότερο σε θέματα που αφορούν τους ίδιους και την τοπική τους περιοχή. Οι τοπικές εφημερίδες μπορούν έτσι να γίνουν ένα φόρουμ όπου η κοινή γνώμη μπορεί να εκφράσει τη βούλησή της, να αναδείξει ζητήματα και κενά και να προσφέρει ευκαιρίες για ανοιχτή επικοινωνία και συνεργασία με τις τοπικές αρχές. Τα τελευταία χρόνια, το υπερσυγκεντρωτικό κράτος έχει αποκεντρωθεί. Τα περιφερειακά και επαρχιακά συστήματα διακυβέρνησης είναι πλέον μέρος της ζωής. Οι συγχωνεύσεις και η δημιουργία νέων δήμων έχουν καταστήσει την τοπική αυτοδιοίκηση αναπόσπαστο και ιδιαίτερο μέρος των τοπικών κοινωνιών. Στην περιφερειακή Ελλάδα βιώνουμε καθημερινά την αποκέντρωση της εξουσίας και την πολύπλευρη κινητοποίηση όλων των δυνατοτήτων. Είτε λοιπόν συμφωνούμε είτε διαφωνούμε σε επιμέρους ζητήματα, είναι σαφές ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα οικονομική, κοινωνική και πολιτική αγορά με πολύ υψηλά επικοινωνιακά συμφέροντα. Οι τοπικές εφημερίδες καλούνται, ή μάλλον αναγκάζονται, να προσαρμοστούν σε αυτή την κατάσταση. Οι αποκεντρωμένες κυβερνήσεις ενημερώνουν, προωθούν, ευαισθητοποιούν και παρακινούν τους πολίτες μέσω των τοπικών εφημερίδων. Τοπικές εφημερίδες. Παρέχουν τα μέσα για την κινητοποίηση των πολιτών ώστε να εκφράζουν τις απόψεις τους όταν είναι απαραίτητο. Φέρνουν τους πολίτες πιο κοντά σε όλες τις τοπικές αρχές. Να διατηρούν δεσμούς μεταξύ των μεταναστών (εθνικών και διεθνών) και των τόπων καταγωγής τους. Προώθηση και υποστήριξη των παραδόσεων, των πολιτιστικών στοιχείων που χαρακτηρίζουν κάθε τόπο, της τέχνης, της ιστορίας και του αθλητισμού. Εδώ είναι η πρόκληση. Αναπαράγουμε τα στερεότυπα των μεγάλων ομάδων με ανάλογο τρόπο ή προχωράμε μπροστά διατηρώντας τις απαιτήσεις της λειτουργίας; Αυτή η δυνατότητα δεν είναι καθόλου εύκολη και φυσικά δεν είναι αυτονόητη. Τα οικονομικά στοιχεία που συχνά σφραγίζουν ανελέητα την πορεία των τοπικών εφημερίδων και περιοδικών, οι προσωπικές στρατηγικές των τοπικών ακτιβιστών και τα διαπλεκόμενα συμφέροντα των επιμέρους κοινωνικών και παραγωγικών ομάδων είναι μερικά μόνο από τα ζητήματα που δοκιμάζουν την αντοχή και την αντοχή τους. Θέλω να πιστεύω στις τοπικές εφημερίδες, ειδικά στους ειδησεογραφικούς οργανισμούς όπου ο ιδιοκτήτης είναι ταυτόχρονα εκδότης και δημοσιογράφος. Γιατί έχουν πάθος, έχουν φλόγα, έχουν αγάπη για τον τοπικό τους χώρο. Αν και ζουν και αναπτύσσονται στην περιοχή μας εδώ και δεκαετίες, υπάρχουν δημοσιογραφικές επιχειρήσεις που οι ιδιοκτήτες τους δεν έχουν πλουτίσει. Είναι απίθανο να γίνουν πλούσιοι και στο μέλλον. Θα είναι όμως επιτυχημένοι στη γενική αξιολόγηση. Θα εμπλουτίσουν την κοινή γνώμη μόνο με αντικειμενικές πληροφορίες που θα παρουσιάζονται με χρυσή συνέπεια. Ορισμένες εφημερίδες δικαιώνονται πλήρως για τη δημοσιογραφική τους αριστεία. Αυτό συμβαίνει επειδή καταγράφουν αμερόληπτα τα γεγονότα και δίνουν την ευκαιρία στους αναγνώστες τους, δηλαδή στους πολίτες, να ανακαλύψουν οι ίδιοι ποια είναι η αλήθεια. Οι αναγνώστες, ως συνετοί πολίτες, αναμένεται να υποστηρίξουν μια αμερόληπτη φωνή. Ας αφήσουμε στην άκρη τις φωνές και τις κραυγές. Ας είμαστε κριτικοί, αυστηροί αλλά δίκαιοι. Πρέπει να γίνουν επιλογές, και μπορεί να ειπωθεί ότι αυτό δεν είναι καθόλου δύσκολο. Κάθε τομέας της κοινωνικής σφαίρας χρειάζεται στοιχεία για τη βελτιστοποίησή του μέσω της επικύρωσης. Η σύγχρονη κοινωνία χρειάζεται άλλες αναπνοές και άλλες οικειοποιήσεις. Τα χρόνια περνούν. Οι συνθήκες αλλάζουν. Τα πρόσωπα στη σκηνή αλλάζουν. Όμως μια εφημερίδα είναι εφημερίδα και όχι όργανο. Και εκπληρώνει τον υπεύθυνο ρόλο της με σοβαρότητα και συνέπεια. Με ύφος και ήθος. Αυτά ανήκουν σε όλους, όχι στον καθένα.
Δημήτρης Μπιζιώτας