Νίκος Νικολακόπουλος: Τέλος Ακίνητης Περιουσίας η Είσπραξη από τους Δήμους και ο νέος νόμος

 Στο Ετήσιο Πρόγραμμα Ελέγχων έτους 2021 του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το οποίο εγκρίθηκε από την Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου εντάχθηκε ο έλεγχος συστήματος εσωτερικού ελέγχου των ΟΤΑ α’ βαθμού με τον τίτλο «Τέλος Ακίνητης Περιουσίας – Συμμορφώνονται οι Δήμοι με τις υποχρεώσεις είσπραξης και διάθεσης του τέλους».

Τα πορίσματα του διεξαχθέντος ελέγχου αναδεικνύουν πέντε «γκρίζες ζώνες», η καθεμία εκ τω οποίων έχει να αναδείξει πάμπολλες παραμέτρους σε σχέση με τις διαδικασίες παρακολούθησης και είσπραξης του ΤΑΠ και τις συστημικές παθογένειες της διαχείρισης του εσόδου.

Ειδικότερα τα πορίσματα του ελέγχου αναδεικνύουν τα εξής πέντε προβλήματα

• Οι δήμοι δεν έχουν πλήρη εικόνα των ακινήτων που βρίσκονται εντός της διοικητικής τους περιφέρειας και βαρύνονται με το ΤΑΠ, ιδίως των μη ηλεκτροδοτούμενων, ούτε και των υπόχρεων για την καταβολή του τέλους προσώπων.
• Οι δήμοι δεν έχουν σύστημα επαλήθευσης του δηλωθέντος λόγου εξαίρεσης ενός ακινήτου από το τέλος ακίνητης περιουσίας ούτε παρακολουθούν αν διατηρείται ο λόγος εξαίρεσης σε όσα ακίνητα χορηγήθηκε εξαίρεση.
• Εντοπίστηκαν περιπτώσεις μη ορθού υπολογισμού του ΤΑΠ κυρίως λόγω μη επικαιροποίησης των τιμών ζώνης.
• Το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων του ΤΑΠ προέρχεται από τα ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα. Για τα μη ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα η βεβαίωση και είσπραξη του τέλους εμφανίζει σημαντική υστέρηση.
• Δεν διασφαλίζεται ότι το 50% του εισπραττόμενου τέλους διατίθεται για τους σκοπούς που προβλέπονται στον νόμο.

Όπως αναφέρεται στην έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου , ο νομοθέτης προέβλεψε ότι τα έσοδα από την είσπραξη του ΤΑΠ διατίθενται υποχρεωτικά κατά 50% τουλάχιστον για την εκτέλεση έργων, καταβολή αποζημιώσεων ρυμοτομούμενων ή απαλλοτριωμένων ακινήτων και αγορά ακινήτων, ενώ το υπόλοιπο 50% για την κάλυψη άλλων αναγκών\των δήμων. Εξ άλλου οι δήμοι δεν δικαιούνται να διαθέσουν το ποσό που αντιστοιχεί στο 50% του εισπραττόμενου ΤΑΠ για άλλο σκοπό παρά μόνον όταν έχουν καλύψει τις ανάγκες έργων, ρυμοτόμησης, απαλλοτρίωσης ή αγοράς ακινήτων.

Υπογραμμίζει δε, ότι σημαίνει ότι οι δήμοι οφείλουν όχι μόνο να καταγράφουν τις εισπράξεις από το ΤΑΠ αλλά και να τηρούν μια ειδική λογιστική από την οποία να προκύπτει ότι ο προορισμός του τέλους κατοχυρώθηκε με τις δέουσες εγγυήσεις ώστε να διατεθεί πράγματι κατά 50% για τους προβλεπόμενους σκοπούς.

Τι συνάγεται από τον έλεγχο:

* Στους 19 από τους 20 ελεγχθέντες δήμους διαπιστώθηκε ότι ελλείπει, κατά την παρακολούθηση της εκτέλεσης του προϋπολογισμού, η διακριτή αντιστοίχιση των εισπράξεων του ΤΑΠ (Κ.Α.Ε. 0441 & Κ.Α.Ε. 0619) με Κωδικούς Αριθμούς Εξόδων του Προϋπολογισμού ώστε να υπάρχει η δυνατότητα ελέγχου και παρακολούθησης της διάθεσης του εισπραττόμενου ποσού. Ενόψει αυτού, υφίσταται κίνδυνος τα ποσά του ΤΑΠ να μην διατίθενται για τους νόμιμους σκοπούς άλλα για την κάλυψη γενικών εξόδων των οτα.
*Ενδεικτικό είναι ότι σε 9 από τους ελεγχόμενους δήμους, από τη σύγκριση και επεξεργασία των προϋπολογισμών, απολογισμών και τεχνικών προγραμμάτων ετών 2019 και 2020, διαπιστώθηκε ότι οι δαπάνες που αντιστοιχούσαν στους ως άνω σκοπούς και δεν είχαν άλλη πηγή χρηματοδότησης (εκτέλεση έργων, αποζημιώσεις ρυμοτομούμενων και απαλλοτριούμενων ακινήτων, αγορά ακινήτων) υπολείπονταν του 50% του ΤΑΠ που εισπράχθηκε για τα αντίστοιχα χρονικά διαστήματα.

Την παθογένεια αυτή έρχεται να καλύψει ο νόμος 4954/9-7-2022 (άρθρο 43) με τίτλο «Διάθεση των εσόδων του τέλους ακίνητης περιουσίας (Τ.Α.Π.)» , όπου αντικαθίσταται η παρ. 20 του άρθρου 24 ν. 2130/1993, ως εξής:
Τα έσοδα του τέλους αυτού διατίθενται σε ποσοστό πενήντα τοις εκατό (50%) τουλάχιστον για την εκτέλεση έργων, την καταβολή αποζημιώσεων ρυμοτομούμεων ή απαλλοτριωμένων ακινήτων και την αγορά ακινήτων, εφόσον οι δαπάνες αυτές έχουν προβλεφθεί στο τεχνικό πρόγραμμα και τον ετήσιο προϋπολογισμό. Το υπόλοιπο ποσοστό διατίθεται για την κάλυψη άλλων αναγκών, το οποίο δύναται να προσαυξηθεί εφόσον οι ανάγκες του πρώτου εδαφίου καλυφθούν με μικρότερο ποσοστό ή δεν υφίστανται εντός εκάστου οικονομικού έτους.

Στην αιτιολογική έκθεση του νόμου αναφέρεται :
Σκοπείται η διάθεση από τους δήμους, των εσόδων, που αντλούν από το τέλος ακίνητης περιουσίας (Τ.Α.Π.), προκειμένου να μπορεί να αξιοποιηθεί για την εκτέλεση έργων, για την καταβολή αποζημιώσεων ρυμοτομούμενων ή απαλλοτριωμένων ακινήτων, αγορά ακινήτων αλλά και για
την κάλυψη των κρίσιμων αναγκών τους, καθώς στην υφιστάμενη διατύπωση η κατανομή των εσόδων από το Τ.Α.Π. γίνεται με τρόπο ανισομερή και ανελαστικό, με αποτέλεσμα να παραμένουν αδιάθετα και αναξιοποίητα εισπραχθέντα από τους Ο.Τ.Α. ποσά.

Συμπερασματικά, τo πνεύμα της διάταξης χωρίς να αλλοιώνει το άρθρο 24 του Ν.2130/1993 δίνει την ευχέρεια αξιοποίησης πόρων σε λειτουργικές δαπάνες ή και σε διαφορετικές δράσεις κατά το μέρος εκείνο όπου δεν θα χρησιμοποιηθούν για τους κύριους λόγους που προβλέπει ο νόμος, με σκοπό την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των διαθέσιμών των ΟΤΑ και την μη σώρευση χρηματικών διαθεσίμων τα οποία θα πρέπει να μεταφέρονται σε επόμενες χρήσεις.

Άρθρο του Νίκου Νικολακόπουλου στην otavoice
Γενικού Γραμματέα Δήμου Καλλιθέας-Αντιπροέδρου Πανελλήνιας ένωσης Γενικών Γραμματέων ΟΤΑ «ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ»