Τριήμερο εθνικό πένθος για την ανείπωτη τραγωδία με δεκάδες νεκρούς και τραυματίες από την μετωπική σύγκρουση δύο τρένων ενός επιβατικού και ενός εμπορικού, λίγο πριν τα μεσάνυχτα στα Τέμπη. Η σύγκρουση ήταν τόσο σφοδρή που βαγόνια τυλίχθηκαν στις φλόγες, έγιναν μία άμορφη μάζα, ενώ ολόκληρα κομμάτια εκσφενδονίστηκαν μέτρα μακριά.
Ολα ξεκίνησαν γύρω στα μεσάνυχτα της Τρίτης, 28 Φεβρουαρίου, η επιβατική αμαξοστοιχία που πραγματοποιεί το νυχτερινό δρομολόγιο Αθήνα – Θεσσαλονίκη, συγκρούεται μετωπικά με εμπορικό συρμό στην περιοχή των Τεμπών. Οι 350 επιβάτες, ανάμεσά τους πολλοί φοιτητές, τραντάζονται από το απότομο φρενάρισμα και τον εκκωφαντικό ήχο της πρόσκρουσης. Σύντομα τα πρώτα βαγόνια τυλίγονται στις φλόγες. Κάποιοι καταφέρνουν να βγουν από τους εκτροχιασμένους συρμούς, σπάζοντας τα τζάμια. Ακολουθεί πανικός.
- Μέχρι τις 12:00 είχαν φθάσει στο σημείο πυροσβέστες και ασθενοφόρα. Συνολικά, κατά τη διάρκεια της νύχτας πέντε λεωφορεία μετέφεραν διασωθέντες από το σημείο του τραγικού δυστυχήματος στον σιδηροδρομικό σταθμό της Θεσσαλονίκης. Απ’ αυτούς, κάποιοι μεταφέρθηκαν στο ΑΧΕΠΑ και άλλοι στο νοσοκομείο Γεννηματάς, με ορισμένους εξ αυτών να έχουν πάρει ήδη εξιτήριο μετά την παροχή των πρώτων βοηθειών.
- Τα νοσοκομεία της περιοχής άνοιξαν εκτάκτως, ενώ σε «συναγερμό» βρίσκονται ορισμένα νοσοκομεία στην Αθήνα αλλά και το Παπανικολάου στη Θεσσαλονίκη, ενώ λίγη ώρα αργότερα δόθηκε στη δημοσιότητα η πρώτη ανακοίνωση της Hellenic Train, η οποία έκανε γνωστό ότι 350 άτομα επέβαιναν στην αμαξοστοιχία.
- Μέχρι τις 02.00 το πρωί είχαν απαγκλωβιστεί 15 νεκροί, ενώ ήταν ήδη φανερό ότι τα θύματα θα διπλασιαστούν όσο περνούν οι ώρες.
- Λίγο πριν τις 03.00 ήρθε και η πρώτη ενημέρωση από την Πυροσβεστική, η οποία έκανε λόγο για 16 νεκρούς και 85 τραυματίες.
- Λίγο πριν τις 05.00 το πρωί έγινε γνωστό ότι ο σταθμάρχης βάρδιας του ΟΣΕ Λαρίσης, στη βάρδια του οποίου συνέβη το πολύνεκρο σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη, καθώς και ο κλειδούχος της γραμμής, οδηγήθηκαν στο Αστυνομικό Τμήμα της Λάρισας.
- Λίγα λεπτά μετά τις 06:00 από την Πυροσβεστική ανακοινώθηκαν 32 νεκροί και 85 τραυματίες, από τους οποίους παρέμεναν για νοσηλεία οι 53, ενώ οι υπόλοιποι έχουν αποχωρήσει.
- Στις 07.00 το πρωί μιλώντας στην ΕΡΤ ο δήμαρχος Τεμπών κ. Γ. Μανώλης αποκάλυψε πως μετά την σύγκρουση, στα πρώτα τρία βαγόνια αναπτύχθηκαν θερμοκρασίες που ίσως έφταναν και τους 1.500 βαθμούς Κελσίου.
- Στις 10.00 το πρωί ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου δηλώνει δημόσια για τα αίτια του τραγικού αυτού δυστυχήματος ότι θα γίνει έρευνα από τις αρμόδιες Αρχές.
- Μία ώρα αργότερα γίνεται γνωστό ότι ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ισίδωρος Ντογιάκος έχει αναθέσει την εποπτεία της προανάκρισης για το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη στον προϊστάμενο της Εισαγγελίας Εφετών Λάρισας Σταμάτη Δασκαλόπουλο. Παράλληλα, με απόφαση του Πρωθυπουργού κηρύσσεται τριήμερο εθνικό πένθος για τα θύματα του σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών από την 1η έως και την 3η Μαρτίου 2023 με μεσίστια έπαρση σημαίας σε όλα τα δημόσια κτίρια.
- Λίγο μετά τις 11:20 έγινε γνωστό ότι συνελήφθη και επισήμως ο σταθμάρχης του ΟΣΕ από το Τμήμα Τροχαίας Λάρισας, καθώς υπογράφηκε η έκθεση σύλληψης από τον εισαγγελέα, ο οποίος παρακολουθεί τις ανακρίσεις για την ανείπωτη τραγωδία έξω από τα Τέμπη.
- Λίγο πριν τις 13:00 ο πρωθυπουργός βρέθηκε στο σημείο της τραγωδίας, δηλώνοντας: “Αυτό που μπορώ να εγγυηθώ είναι πως θα μάθουμε τα αίτια της τραγωδίας και θα κάνουμε ότι περνάει από το χέρι μας για να μην ξανασυμβεί ποτέ ξανά κάτι τέτοιο“.
- Μέχρι αυτήν την ώρα, στο γενικό νοσοκομείο της Λάρισας οι συγγενείς καλούνται να αναγνωρίσουν τις σορούς των δικών τους ανθρώπων, ενώ στο ΑΧΕΠΑ και το Γεννηματάς της Θεσσαλονίκης έχουν μοιραστεί οι 66 τραυματίες.
- Η τελευταία ενημέρωση της Πυροσβεστικής, στις 14:30, έκανε λόγο για 36 νεκρούς και 66 τραυματίες που νοσηλεύονται σε νοσοκομεία της Λάρισας, της Κατερίνης και της Θεσσαλονίκης.
Κάποιος επιβάτης αναφέρει φτάνοντας στη Θεσσαλονίκη ότι όταν το τρένο είχε σταματήσει με καθυστέρηση στο Παλαιοφάρσαλο, άκουσε τον μηχανοδηγό να λέει στον υπεύθυνο εισιτηρίων: «πάμε και όπου βγει». Στην ερώτηση, ποιος ήταν ο λόγος της καθυστέρησης, ο νεαρός άνδρας απάντησε ότι τους καθυστέρησαν λόγω φόρτου κίνησης των γραμμών.
Ο πρώην πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σιδηροδρομικών και γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ, Νικόλαος Κιουτσούκης σχολιάζοντας τη δήλωση αυτή είπε ότι οι συνάδελφοι πιθανώς αναφέρονταν στο καλώδιο ρεύματος που είχε κοπεί, και το οποίο μπορεί να προκαλέσει τη διακοπή της κίνησης της αμαξοστοιχίας. «Η έκφραση μάλλον αναφερόταν στο αν θα υπάρχει ρεύμα για να κινηθεί η αμαξοστοιχία», σημείωσε.
Ανύπαρκτες δικλείδες ασφαλείας και σύστημα
Στην κατάθεση του ο σταθμάρχης, ο μόνος προς το παρόν, που έχει συλληφθεί, παραδέχθηκε αρχικά το τραγικό λάθος του και το απέδωσε στην «κακιά ώρα», ενώ σε βάρος του έχει σχηματιστεί δικογραφία για βαρύτατα αδικήματα. Σύμφωνα όμως με τις καταγγελίες που βλέπουν από το πρωί της Τετάρτης το φως της δημοσιότητας, συνδικαλιστές και γνώστες των σιδηροδρομικών μεταφορών, υποστηρίζουν ότι το ανθρώπινο λάθος θα μπορούσε να αποφευχθεί.
Οι κατηγορίες για τις οποίες θα ασκηθεί αύριο ποινική δίωξη από τον εισαγγελέα, ενώπιον του οποίου θα προσαχθεί, ο σταθμάρχης, αφορούν στο αδίκημα της διατάραξης της ασφάλειας των συγκοινωνιών από το οποίο προήλθε ως αποτέλεσμα θάνατος πολλών ατόμων (κακούργημα), το οποίο με βάση πρόσφατη τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα (άρθρο 291) επισύρει ποινές από 10 χρόνια κάθειρξη ως και ισόβια.
Την ίδια ώρα, που έχει δρομολογηθεί η διαδικασία ποινικής δίωξης για τον σταθμάρχη, ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας Εφετών της Λάρισας, έμπειρος εισαγγελέας, Σταμάτης Δασκαλόπουλος, εποπτεύει το σύνολο των ερευνών, που βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη για την αναζήτηση ευθυνών για το πολύνεκρο δυστύχημα, έρευνες που διενεργούνται με εντολή του προς κάθε κατεύθυνση.
Παράλληλα με εντολή του κ. Δασκαλόπουλου, σύμφωνα με πληροφορίες, η προανακριτική απολογία του σταθμάρχη έγινε παρουσία εισαγγελέα, λόγω της μείζονος σημασίας της ερευνώμενης υπόθεσης, ενώ με εντολή του εισαγγελέας παρίσταται διαρκώς στον τόπο της τραγωδίας ενόψει της σύνταξης αυτοψίας από την Τροχαία της Λάρισας για τα μακάβρια ευρήματα του τραγικού συμβάντος, αυτοψία που θεωρείται κρίσιμο στοιχείο για την συνολική αξιολόγηση για το τι και ποιός έφταιξε για το πολύνεκρο δυστύχημα.
Από την άλλη πλευρά, με βάση την άμεση παρέμβαση του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Ισίδωρου Ντογιάκου, που εκδηλώθηκε νωρίς σήμερα το πρώι, οι έρευνες οφείλουν να τρέξουν πολύ γρήγορα και προς κάθε κατεύθυνση για να δοθούν εμπεριστατωμένες απαντήσεις για τις ευθύνες και τα αίτια της πρωτοφανούς τραγωδίας.
Επιπλέον, σύμφωνα με πληροφορίες από εισαγγελικές πηγές, με πολύ μεγάλη δυσκολία, προχωρούν οι διαδικασίες ανεύρεσης των αγνοουμένων στον τόπο του δυστυχήματος, καθώς λόγω της σφοδρότητας της σύγκρουσης, πολλοί επιβάτες της μοιραίας αμαξοστοιχίας είναι διαμελισμένοι, ενώ τις ίδιες μακάβριες δυσκολίες αντιμετωπίζει και το έργο της ταυτοποίησης των σορών που έχουν διακομιστεί στα νοσοκομεία της Λάρισας, με τους ιατροδικαστές να προβαίνουν σε αναγνωρίσεις με την μέθοδο του DNA.
Τα συστήματα τηλεδιοίκησης και φωτοσήμανσης δεν λειτουργούν, όχι κατ’ εξαίρεση, αλλά λόγω των διαχρονικών καθυστερήσεων στην αναβάθμιση των συστημάτων ασφαλείας. Η πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων, Ιωάννα Τσιαπαρίκου, έκανε λόγο στην «Κ» για «εργολαβίες που έπρεπε να είχαν ολοκληρωθεί» και πρόσθεσε: «Το σύστημα είναι αυτή τη στιγμή χειροκίνητο, επομένως ελλοχεύει ο κίνδυνος ανθρώπινου λάθους». Οι διαρκείς επισημάνσεις για την απουσία συστήματος τηλεδιοίκησης αποτυπώνονται στις «Ετήσιες Εκθέσεις Ασφάλειας» της ΡΑΣ.
Για την αναβάθμιση των συστημάτων σηματοδότησης – τηλεδιοίκησης σε τμήματα του άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη υπεγράφη σύμβαση το 2014, με αρχικό κόστος 41 εκ. ευρώ όταν έγινε η ανάθεση, το οποίο αργότερα εκτινάχθηκε, ξεπερνώντας το 50% του αρχικού προϋπολογισμού και φέρνοντας την ΕΡΓΟΣΕ, μετά από έλεγχο της Επιτροπής Δημοσιονομικού Ελέγχου το 2018, υπόλογη για κακοδιαχείριση.
«Η σύμβαση έχει περάσει δια πυρός και σιδήρου»
«Η σύμβαση για την ανάταξη και αναβάθμιση του συστήματος τηλεδιοίκησης – σηματοδότησης έχει περάσει δια πυρός και σιδήρου» αναφέρουν χαρακτηριστικά πηγές του υπουργείου Μεταφορών, κάνοντας λόγο για «χρόνιο σιδηροδρομικό πρόβλημα στην Ελλάδα».
«Η ανάταξη δεν έγινε ποτέ», προσθέτει ο εκπρόσωπος εργαζομένων της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, Βασίλης Ζαβογιάννης και εξηγεί στην «Κ» ότι τα συστήματα ασφάλειας που είχαν ενσωματωθεί περί το 2004 δεν τέθηκαν ποτέ σε λειτουργία. Βάση του χρονοδιαγράμματος του έργου, η ανάταξη και αναβάθμιση των συστημάτων θα έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το 2020, αλλά μόνο το τμήμα από το Πλατύ Ημαθίας μέχρι τον Προμαχώνα, είναι σήμερα έτοιμο. Στο σημείο του τραγικού δυστυχήματος οι διαδικασίες παρέμεναν απαρχαιωμένες.
Ο ανθρώπινος παράγοντας
«Λάθος διαχείριση από ανθρώπινο παράγοντα σε μια διαδικασία που είναι ίδια πάρα πολλά χρόνια», αναφέρουν πηγές του υπουργείου Μεταφορών για τα αίτια της μετωπικής σύγκρουσης των αμαξοστοιχιών, που υποδεικνύουν τον αρμόδιο σταθμάρχη ως υπεύθυνο για «αβλεψία», ωστόσο παραδέχονται ότι με επικαιροποιημένα συστήματα, το δυστύχημα θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί.
«Τώρα βάλανε στη γωνία τον σταθμάρχη έναν άνθρωπο 59 ετών. Ήταν σταθμάρχης μόνο 40 ημέρες και τον βάλανε στον πιο δύσκολο κόμβο» λέει στην «Κ» ο κ. Ζαβογιάννης, αναφερόμενος στα προβλήματα στελέχωσης κρίσιμων για την ασφάλεια πόστων. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν πηγές από το υπουργείο, οι σταθμάρχες έχουν 712 ώρες υποχρεωτικής εκπαίδευσης και 75 ημέρες πρακτικής, πριν αναλάβουν ένα πόστο. «Επομένως υπήρχε η εμπειρία και αυτό δεν ήταν το πιο δύσκολο σημείο».
Εργολαβίες και ημιτελή έργα
Ο πρώην πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σιδηροδρομικών και γενικός γραμματέας της ΓΣΕΕ, Νικόλαος Κιουτσούκης «δείχνει» από πλευράς του τη μη λειτουργία του συστήματος GSM-R, το οποίο θα έδινε τη δυνατότητα στον σταθμάρχη να δει πού βρίσκεται η αμαξοστοιχία. Σύμφωνα με τον ίδιο, το σύστημα έχει αγοραστεί από το 2000. Συγκρούσεις όμως μεταξύ εργολάβων, καθυστερήσεις για την επίλυση διαφορών στα δικαστήρια και λάθος χειρισμοί είχαν ως αποτέλεσμα το σύστημα να μην λειτουργεί μέχρι σήμερα.
«Αν γινόταν τότε κάτι, δεν θα θρηνούσαμε σήμερα τόσους νεκρούς»
Ανύπαρκτο είναι και το σύστημα που συντονίζει τα φανάρια, καταγγέλλει ο κ. Κιουτσούκης.
Στο σημείο της τραγωδίας φτάνει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Σε δηλώσεις του σε δημοσιογράφους ο πρωθυπουργός διαβεβαιώνει ότι θα διερευνηθούν τα αίτια της τραγωδίας και πως «θα κάνουμε ό,τι περνά από το χέρι μας για να μη συμβεί ξανά κάτι τέτοιο». «Η σκέψη μας είναι σήμερα με τους συγγενείς των θυμάτων. Από ‘κει και πέρα οφείλουμε να περιθάλψουμε τους τραυματίες και να ταυτοποιήσουμε τις σορούς» ανέφερε, μεταξύ άλλων, ο κ. Μητσοτάκης.
Τέμπη 1999-2003-2023