Εκατό χρόνια από την Μικρασιατική καταστροφή, (1922-2022). Άσβεστος μνήμη της κοιτίδας του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας που έτσι απλά με μία συνθήκη του ’23 χάθηκε για πάντα. Στο σημερινό αφιέρωμα επισκεπτόμαστε την Κωνσταντινούπολη την βασιλίδα των πόλεων που της έμελλε λίγο μετά την Μικρασιατική καταστροφή να βιώσει κι αυτή κι ο Ελληνισμός της την ίδια μοίρα με τους Μικρασιάτες. Βίαιη , αναξιοπρεπή και κατάφωρα ενάντια στα ανθρώπινα δικαιώματα εκδίωξη από τα πατρώα εδάφη των Ελλήνων κατοίκων της το 1955 με τα γνωστά Σεπτεμβριανά.
Κωνσταντίνου πόλη, η πόλη του Μεγάλου Κωνσταντίνου και το ορόσημο της, ένα από τα πιο γνωστά της σύμβολα είναι ο πύργος της κόρης ( Kiz Kulesi) ή πύργος του Λέανδρου που βρίσκεται σε ένα νησάκι στη νότια είσοδο του Βοσπόρου 200 μέτρα από την Ασιατική ακτή της Χρυσούπολης (Uskudar). Το ιστορικό του πύργου του Λέανδρου ή του πύργου της κόρης.
Όπως μας ενημερώνει η σελίδα της wikipedia ο πύργος της κόρης αρχικά κτίστηκε από τον Αθηναίο Αλκιβιάδη το 408 π.Χ για να ελέγχει τις μετακινήσεις των Περσικών σκαφών στα στενά του Βοσπόρου. Κατόπιν με την ίδρυση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας απέκτησε μεγάλη σημασία , διευρύνθηκε και ανοικοδομήθηκε αρχικά από τον αυτοκράτορα Αλέξιο Κομνηνό το 1110 και κατόπιν από τον Μανουήλ Α’ Κομνηνό (1143-1180) για να εμποδίζει με αλυσίδα που έφτανε μέχρι τον απέναντι πύργο των Μαγγάνων στην ακτή του Γαλατά, την είσοδο του Κεράτειου κόλπου. (Στον πύργο λοιπόν, στηριζόταν η μία άκρη της αλυσίδας με την οποία οι Βυζαντινοί έφρασαν τον Κεράτιο κόλπο). Ο πύργος κατασκευασμένος από τους αρχαίους Έλληνες και συντηρημένος από
τους Βυζαντινούς καταστράφηκε το 1509 από σεισμό και το 1719 από πυρκαγιά, αλλά οι Οθωμανοί πάντα τον ανοικοδομούσαν το δε 1999 μετά από τους μεγάλους σεισμούς της 17 ης Αυγούστου προστέθηκαν υποστηρίξεις χάλυβα γύρω από τον αρχαίο πύργο . Οι Βυζαντινοί τον αποκαλούσαν Άρκλα αλλά αργότερα λανθασμένα ονομάστηκε από τους Ευρωπαίους Πύργος του Λέανδρου επειδή συνέδεσαν το όνομα του πύργου με τον μύθο της Ηρούς και του Λέανδρου , που όμως αναφέρεται
στον Ελλήσποντο κι όχι τον Βόσπορο. Από αυτή την εκδοχή και το σημερινό του όνομα πύργος της κόρης- στα τουρκικά Kiz Kulesi-, που όμως οι Τούρκοι …εφεύραν μία δική τους εκδοχή.
Η τούρκικη εκδοχή. Σύμφωνα με αυτήν μία φορά κι έναν καιρό ένας σουλτάνος έκλεισε εκεί τη νεαρή του κόρη μετά από χρησμό που έλαβε ότι θα πεθάνει από τσίμπημα φιδιού ως τα 18 της χρόνια> προκειμένου να την προστατέψει. Ο μόνος που την επισκεπτόταν ήταν ο πατέρας της , ο οποίος στα 18 γενέθλια της , της πήγε ένα καλάθι φρέσκα φρούτα, μέσα στα οποία κρυβόταν ένα δηλητηριώδες φίδι που δάγκωσε την νεαρή κι έτσι η προφητεία βγήκε αληθινή. Και τώρα η αρχαιοελληνική εκδοχή.
Ηρώ και Λέανδρος, ένας μοιραίος έρωτας.
Σύμφωνα με την μυθολογία μας η Ηρώ ήταν ιέρεια της θεάς Αφροδίτης στο ναό της πόλης Σηστού στην Ευρωπαϊκή ακτή του Βοσπόρου. Ο Λέανδρος , ένας νεαρός από την πόλη Άβυδο , στην απέναντι πλευρά του στενού, ερωτεύτηκε την Ηρώ και κάθε βράδυ περνούσε κολυμπώντας τον Ελλήσποντο για να είναι μαζί της. Η Ηρώ άναβε μία λάμπα κάθε νύχτα, όμως μία νύχτα με καταιγίδα η λάμπα έσβησε, ο Λέανδρος έχασε τον προσανατολισμό του και πνίγηκε. Η Ηρώ όταν κατάλαβε τι συνέβη
αυτοκτόνησε πηδώντας από τον πύργο…Αρχαίες Ελληνικές πόλει; Σηστός Άβυδα.
Η Σηστός βρισκόταν στην χερσόνησο της Καλλίπολης κοντά στο στενότερο σημείο του Ελλησπόντου κι ακριβώς απέναντι από την Ασιατική πόλη της Αβύδου. Λιμάνι με εμπόριο προς και από τον Εύξεινο Πόντο και πέρασμα από την Ευρωπαϊκή ακτή στην ασιατική κι αντίστροφα. Εδώ κι ο Ναός της Αφροδίτης με την ιέρεια Ηρώ. Η Άβυδος με την σειρά της ήταν πόλη της Μυσίας στην Μικρά Ασία, πόλη πλούσια με χρυσορυχεία κι η πατρίδα του Λέανδρου.
Σήμερα εκεί που ήταν η αρχαία Σηστός βρίσκεται η τουρκική πόλη Εσεάμπατ όπου υφίσταται η πορθμειακή σύνδεση με την απέναντι επί της Ασίας πόλη Τσανάκκαλε και στη θέση της Αβύδου βρίσκεται το Μπογάζ Χισάρ. Επομένως το ερωτικό δράμα της Ηρούς και του Λέανδρου δεν παίχτηκε στο Βόσπορο και στο νησάκι του Λέανδρου όπως λανθασμένα πίστεψαν οι Ευρωπαίοι και του έδωσαν αυτό το όνομα που βασικά είναι κι η σωστή εκδοχή της ονομασίας του.
Ο πύργος χρησιμοποιήθηκε από τους Οθωμανούς ως φάρος επί πολλούς αιώνες και σήμερα το εσωτερικό του έχει διαμορφωθεί σέ ένα δημοφιλές café και εστιατόριο. Ακόμη κι ένα μικροσκοπικό νησάκι στην καρδιά του Βόσπορου κρύβει Ελληνική ιστορία αιώνων. Σαφώς όλοι όσοι έχετε επισκεφθεί το Βόσπορο και το Τσανάκκαλε θα το γνωρίζετε.
Οι φωτογραφίες του άρθρου είναι από τουρκική ομάδα ψυχαγωγίας κι ενημέρωσης. Ο αριστουργηματικός πίνακας ζωγραφικής ανήκει στον κορυφαίο Ρώσο Αρμένιο ζωγράφο Ιβάν Αϊβαζόφσκι (1817-1900) κι έχει τίτλο : Θέα από τον πύργο του Λέανδρου στην Κωνσταντινούπολη / 1848. Πηγή: Ρωσική ομάδα τέχνης.
Τασσώ Γαΐλα.
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια.