Ο Γιάννης Μπουτάρης (Θεσσαλονίκη, 13 Ιουνίου 1942 – 9 Νοεμβρίου 2024) ήταν Έλληνας επιχειρηματίας, οινολόγος και πολιτικός, πρώην δήμαρχος της Θεσσαλονίκης, και μέλος του δημοτικού συμβουλίου της πόλης υπό την παράταξη του Σπύρου Πέγκα από το 2023 έως τον θάνατό του.
Υπήρξε ο 60ός δήμαρχος Θεσσαλονίκης, κερδίζοντας δύο συνεχόμενες δημοτικές εκλογές το 2010 και το 2014. Η θητεία του στο δήμο Θεσσαλονίκης έχει χαρακτηριστεί από ΜΜΕ της Ελλάδας και του εξωτερικού θετική, με μεταρρυθμιστική ανανέωση της πόλης, και αλλαγή νοοτροπίας. Η όλη διοικητική διαχείριση του δήμου Θεσσαλονίκης και το έργο του Μπουτάρη έχει συγκριθεί με το έργο των προκατόχων του, και ιδίως όσον αφορά τη μείωση των οικονομικών δαπανών, τον εξορθολογισμό των δημοσίων υπηρεσιών, την πάταξη της διαφθοράς και τη σημαντική διεθνοποίηση της πόλης, με ποιοτική και ποσοτική τουριστική αναβάθμιση και ανάπτυξη.
Ο Μπουτάρης θεωρείτο ως ένας από τους σημαντικότερους οινολόγους και οινοποιούς της Ελλάδας.
Βιογραφικό
Η καταγωγή του είναι βλάχικη από το Κρούσοβο της Βόρειας Μακεδονίας, το Νυμφαίο Φλώρινας και τη Μοσχόπολη της Αλβανίας. Ο προ-προπάππους του Ιωάννης Μπουτάρης ήταν πρωτεργάτης της Μακεδονικής επανάστασης (1866-1867) και ιδρυτικό στέλεχος της Νέας Φιλικής Εταιρείας. Παππούς του ήταν ο συνονόματός του Γιάννης Μπουτάρης, ο οποίος ίδρυσε το πρώτο οινοποιείο της οικογένειας στη Νάουσα.
Ο Γιάννης Μπουτάρης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1942. Φοίτησε στο δημοτικό σχολείο του Πειραματικού Σχολείου, στο γυμνάσιο του Κολλεγίου Ανατόλια και ολοκλήρωσε σπουδές στο τμήμα Χημείας του ΑΠΘ.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 απέκτησε ιδιόκτητο αμπελώνα στο Γιαννακοχώρι Ημαθίας, όπου φύτεψε αμιγή ποικιλία ξινόμαυρου, εφαρμόζοντας πρωτοποριακές, για την περιοχή, τεχνικές. Παράλληλα αναφέρεται πως η συγκεκριμένη δραστηριότητα του Μπουτάρη έδωσε ώθηση στην αμπελουργία της Νάουσας.
Ύστερα από τα χρόνια ενασχόλησης του με επιχειρηματικές δραστηριότητες παρουσίασε οικολογική δράση, ιδρύοντας τον οργανισμό «Αρκτούρος» για την προστασία της αρκούδας, των άγριων ζώων και της φύσης των ελληνικών δασών. Έχει διατελέσει πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου, καθώς και μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης. Κατά τη δεκαετία του 1980 και του 1990 είχε εμπλακεί με επιτυχία στη διοίκηση του τμήματος μπάσκετ του Άρη.
Το 2020 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Πατάκη, σε συνεργασία με τη Μαρία Μαυρικάκη, η αυτοβιογραφία του Εξήντα χρόνια τρύγος, όπου ανιστορείται η ταραχώδης ζωή του και κυρίως η ενασχόλησή του οινοποιού κυρ Γιάννη με το αμπέλι και το κρασί.
Πολιτική σταδιοδρομία
Το 1992 ίδρυσε την «Ένωση Πολιτών Θεσσαλονίκης» και το 2002 εξελέγη δημοτικός σύμβουλος με τον συνδυασμό «Θεσσαλονίκη Τώρα» του υποψηφίου του ΚΚΕ, Αγάπιου Σαχίνη. Τον Μάιο του 2004 τοποθετήθηκε στην τιμητική και μη εκλόγιμη τελευταία θέση του ευρωψηφοδελτίου του ΠΑΣΟΚ και τον Οκτώβριο του 2005 παραιτήθηκε από τη θέση του δημοτικού συμβούλου λόγω προσχώρησής του σε έτερο πολιτικό σχήμα. Το 2006 ήταν ανεξάρτητος υποψήφιος δήμαρχος Θεσσαλονίκης ως επικεφαλής της παράταξης «Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη» και κατετάγη τρίτος, συγκεντρώνοντας ποσοστό που προσέγγισε το 16%, ξεπερνώντας ωστόσο τους υποψηφίους των ΛΑΟΣ, ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ (Καρατζαφέρη, Σαχίνη και Κουράκη αντίστοιχα).
Υπήρξε ένα από τα ιδρυτικά στελέχη του κόμματος της Δράσης, με επικεφαλής τον Στέφανο Μάνο και συμμετείχε στις Ευρωεκλογές του 2009.
Δήμαρχος Θεσσαλονίκης
Το 2010 ήταν ο νικητής των εκλογών για τη δημαρχία της Θεσσαλονίκης, επικεφαλής του συνδυασμού «Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη», υποστηριζόμενος ταυτόχρονα από τα κόμματα ΠΑΣΟΚ, Δημοκρατική Αριστερά, Δράση, αλλά και την τότε ανεξάρτητη βουλευτή Ντόρα Μπακογιάννη. Στον 2ο γύρο συγκέντρωσε ποσοστό 50,18% (52.191 ψήφους), επικρατώντας με την οριακή διαφορά των 309 ψήφων του υποψηφίου της Νέας Δημοκρατίας Κώστα Γκιουλέκα, ο οποίος συγκέντρωσε 49,82% (51.882 ψήφους).
Πρώτη θητεία 2011-2014
Προεκλογικά, κατά τις προγραμματικές του δηλώσεις ο Μπουτάρης ανέπτυξε τα σχέδιά του για τη δημιουργία αποτεφρωτηρίου νεκρών και διαφόρων μνημείων αφιερωμένων στην εβραϊκή κοινότητα της πόλης και την Επανάσταση των Νεότουρκων, υποστηρίζοντας ότι αυτά θα προσελκύσουν στην Θεσσαλονίκη Εβραίους και Τούρκους τουρίστες οι οποίοι «θα έρθουν με σκοπό να επισκεφτούν τα πατρογονικά τους εδάφη».
Το 2013, σε συνάντησή του με τον τότε Τούρκο υπουργό Ευρωπαϊκών Θεμάτων Εγκεμέν Μπαγίς, δήλωσε θετικός σε ενδεχόμενη λειτουργία τζαμιού και μουσουλμανικού νεκροταφείου εντός της Θεσσαλονίκης. Ως αποτέλεσμα των συστηματικών προσπαθειών του Μπουτάρη και των αρμόδιων φορέων της πόλης για προσέλκυση τουριστών στη Θεσσαλονίκη με όχημα το πολυπολιτισμικό παρελθόν της, οι επισκέπτες της πόλης από το Ισραήλ αυξήθηκαν κατά 358% και από την Τουρκία κατά 226% κατά την περίοδο 2010-2013.
Με την είσοδο στο δήμο συμμετείχε ως βασικός μάρτυρας στη δίκη του πρώην Δημάρχου Βασίλη Παπαγεωργόπουλου. Ο πρώην δήμαρχος καταδικάστηκε αρχικά σε ισόβια κάθειρξη για συνολική υπεξαίρεση 17,9 εκ. ευρώ, και εν συνεχεία σε κάθειρξη δώδεκα ετών από το Εφετείο. Αφού έμεινε περίπου δυόμιση χρόνια στη φυλακή, αφέθηκε ελεύθερος λόγω προβλημάτων υγείας. Σε άλλη δίκη σχετικά με την υπόθεση ειδικών εντολών, για την οποία ο Παπαγεωργόπουλος αθωώθηκε, ο Μπουτάρης υποστήριξε ότι αν και το σύστημα των ειδικών εντολών ήταν παράνομο, δεν προέκυψε πως τα έργα για τα οποία καταβλήθηκαν χρήματα δεν έγιναν.
Δεύτερη θητεία 2014-2019
Το 2014 ήταν και πάλι νικητής των εκλογών για το δήμο Θεσσαλονίκης. Ο συνδυασμός του «Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη» κατέβηκε ως ανεξάρτητος με τη στήριξη του ΠΑΣΟΚ, της Δημοκρατικής Αριστεράς και της Δράσης. Στον πρώτο γύρο των εκλογών, στις 18 Μαΐου 2014, συγκέντρωσε ποσοστό 36,04% το άθροισμα δηλαδή περίπου των ψήφων των δύο υποψηφίων που στηρίχθηκαν από τα δύο μεγάλα κόμματα της ΝΔ και του ΣΥΡΙΖΑ. Στον δεύτερο γύρο, στις 25 Μαΐου 2014, συγκέντρωσε ποσοστό 58,11% των ψήφων αφήνοντας πίσω του τον υποψήφιο της ΝΔ Σταύρο Καλαφάτη.
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας, ο δήμος συνεργάστηκε με την ύπατη αρμοστεία του ΟΗΕ για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. Σε δηλώσεις του το 2016, λόγω της μεγάλης αύξησης προσφύγων στα σύνορα της περιοχής Ειδομένης, έκανε λόγο για ανάγκη περισσότερων κλειστών στρατοπέδων για όσους μετανάστες εισέρχονται στην Ελλάδα με σκοπό των περιορισμό και δίκαιη κατανομή σε χώρους υποδοχής. Επίσης, ανακοίνωσε και μία νέα πρωτοβουλία για την αναζήτηση εργασίας προσφύγων που βρίσκονται προσωρινά στα Διαβατά. Στη περιοχή του Λιμανιού φιλοξενήθηκαν περίπου 200 άτομα, ενώ αρχικώς ανέρχονταν σε 350, και στα Διαβατά περίπου 1700 πρόσφυγες, ενώ αρχικά ανέρχονταν σε 2100.
Το 2015 ολοκληρώθηκε η ανάπλαση των Πλατειών Χρηματιστηρίου και Εμπορίου, ενώ η δημαρχία κατάφερε να εξασφαλίσει και δάνειο επενδύσεων ύψους 20 εκ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο δήμος συνέβαλε μέσω των πιέσεών του στη διάσωση και ανάδειξη μεγάλων αρχαιολογικών τμημάτων επί της οδού Βενιζέλου χωρίς να ακυρωθεί το έργο του μετρό όπως αρχικά αναμενόταν.
Ύστερα από 9 χρόνια ως δήμαρχος πήρε την απόφαση να γνωστοποιήσει τον Νοέμβριο του 2018 ότι δεν θα είναι υποψήφιος στις εκλογές του 2019, με τη θητεία του να λήγει στις 31 Αυγούστου 2019.
Επίθεση από ομάδα ατόμων το 2018
Στις 19 Μαΐου 2018, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης μνήμης της γενοκτονίας των Ποντίων στη Θεσσαλονίκη, δέχθηκε σωματική επίθεση με κλωτσιές, γροθιές και αντικείμενα από παρευρισκόμενους. Ο Γιάννης Μπουτάρης κατάφερε να διαφύγει, ενώ τον ακολούθησαν μέχρι και το ΙΧ του, προκαλώντας σοβαρές υλικές ζημιές κατά την αποχώρηση του.
Το δικαστήριο δέχθηκε ότι η επίθεση στον Γιάννη Μπουτάρη ήταν οργανωμένη, ενώ σύμφωνα με ρεπορτάζ των New York Times, The Guardian, Al Jazeera, Huffington Post, αλλά και με δηλώσεις του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα,, υποστηρίχθηκε ότι τα άτομα που προκάλεσαν τα επεισόδια είναι μέλη ακροδεξιών και νεοναζιστικών οργανώσεων, όπως της Χρυσής Αυγής. Στο παρελθόν είχαν προκαλέσει αντίστοιχα επεισόδια που σχετίζονταν με εκδηλώσεις κατά των προσφύγων και σε συλλαλητήρια για την Μακεδονία. Οι δράστες ταυτοποιήθηκαν και εν συνεχεία τρεις από αυτούς καταδικάστηκαν από το δικαστήριο της Θεσσαλονίκης. Η διάδοση ψευδών ειδήσεων μέσω ακροδεξιών διαδικτυακών σελίδων φέρεται να αποτέλεσε αφορμή για την επίθεση στον δήμαρχο της Θεσσαλονίκης. Κάποιες από αυτές παρουσιάστηκαν λίγες μέρες πριν από την εκδήλωση και έκαναν λόγο για έγκριση από τον Μπουτάρη σε πορεία ομοφυλοφίλων για το Thessaloniki Pride, κάτι που αποδείχθηκε ψευδές, καθώς ομάδα αριστερών ομοφυλοφίλων προχώρησαν σε ανεξάρτητη πορεία χωρίς να ζητήσουν ή να λάβουν άδεια από τον δήμο Θεσσαλονίκης.
Το γεγονός έλαβε μεγάλες κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις, και καταδικάστηκε έντονα από τον εγχώριο και ξένο τύπο, καθώς και από σχεδόν όλα τα πολιτικά κόμματα. Η τουρκική εφημερίδα Χουριγιέτ είχε πρώτο θέμα την επίθεση, με τον τίτλο «ξύλο στη φιλία».
Πολιτικοί όπως ο Γιώργος Καρατζαφέρης και ο Παναγιώτης Ψωμιάδης χαρακτήρισαν προκλητικές τις δηλώσεις Μπουτάρη σχετικά με τον Κεμάλ Ατατούρκ και την εξόντωση Ελλήνων από αυτόν, ενώ η Ο. Μιχαλολιάκου, στέλεχος και κόρη του γενικού γραμματέα της Χρυσής Αυγής, επιδοκίμασε την επίθεση. Ο Ψωμιάδης προέβη σε δηλώσεις κατά του Γιάννη Μπουτάρη λίγο πριν δεχτεί την επίθεση, χαρακτηρίζοντας τον μεταξύ άλλων «χολέρα» και «τραβέλι…πολιτικό». Οι δηλώσεις αυτές χαρακτηρίστηκαν «χυδαίες» και καταδικάστηκαν από τα ελληνικά ΜΜΕ.
Λίγες ημέρες μετά την επίθεση ο Φαήλος Κρανιδιώτης και ο Γιώργος Παλάζης κατέθεσαν μήνυση στην Εισαγγελία Πλημμελειοδικών Αθηνών εναντίον του Μπουτάρη, θεωρώντας πως οι τοποθετήσεις του παραβιάζουν το άρθρο 2 του αντιρατσιστικού νόμου του 2014.
Παραπομπή σε δίκη
Σε δίκη ενώπιον του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Θεσσαλονίκης παραπέμφθηκε τον Νοέμβριο του 2018 ο Γιάννης Μπουτάρης μαζί με όλα τα μέλη της διοίκησης του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Η κατηγορία αφορούσε τη περίοδο 2011-14 και συγκεκριμένα μία σειρά διπλών αμοιβών και επιδομάτων που χορηγήθηκαν σε εργαζομένους του φεστιβάλ. Το Δεκέμβριο του 2020 το Εφετείο αθώωσε τον Γιάννη Μπουτάρη.
Θέσεις και απόψεις
Ο Γιάννης Μπουτάρης, μέσα από τις δύο θητείες του στο Δήμο Θεσσαλονίκης αναγνωρίστηκε για τις προοδευτικές του πολιτικές, τη στήριξη στην εβραϊκή κοινότητα, τις φιλικές σχέσεις που έχει αναπτύξει με επιχειρηματικούς και πολιτικούς κύκλους γειτονικών χωρών, αλλά και το ανοιχτό κάλεσμα στη ΛΟΑΤ κοινότητα της πόλης με σκοπό την τίμηση της διαφορετικής σεξουαλικότητας. Επί δημαρχίας του εγκρίθηκε και η ετήσια διοργάνωση των εκδηλώσεων «Gay Pride», που ονομάστηκε Thessaloniki Pride. Ιδεολογικά έχει δηλώσει πως θεωρεί ως πρότυπό του το γερμανικό μοντέλο σοσιαλδημοκρατίας του Χέλμουτ Σμιτ. Δήλωσε ότι στις βουλευτικές εκλογές του 2019 ψήφισε τη Νέα Δημοκρατία.
ΛΟΑΤ κοινότητα
Είναι ένθερμος υποστηρικτής των δικαιωμάτων της ΛΟΑΤ κοινότητας και μέσα από τις δύο θητείες του έδωσε έγκριση διοργάνωσης της παρέλασης Thessaloniki Pride, στην οποία και παραβρέθηκε, ενώ δηλώνει συχνά τη στήριξη του σε δραστηριότητες και εγχειρήματα που σχετίζονται με ομοφυλόφιλα άτομα και ζευγάρια.
Το 2015 τάχθηκε ανοιχτά υπέρ του συμφώνου συμβίωσης ομοφυλόφιλων ζευγαριών και της υιοθεσίας παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια.[98]
Μαθητικές παρελάσεις
Έχει δηλώσει αρνητικός απέναντι στις μαθητικές παρελάσεις που λαμβάνουν χώρα στην Ελλάδα, χαρακτηρίζοντας απαράδεκτο το τρόπο εορτασμού. Έχει ζητήσει και την κατάργηση τους, ενώ στο παρελθόν με δηλώσεις του ανέφερε ότι «Είναι πέρα από κάθε λογική πια. Σε κανένα μέρος του κόσμου δεν γίνονται μαθητικές παρελάσεις, με εμβατήρια στρατιωτικού χαρακτήρα».
Μακεδονικό
Κατά τη διάρκεια της δεύτερης του θητείας υποστήριξε τη λύση του Μακεδονικού και στα τέλη του 2017 κάλεσε στη Θεσσαλονίκη λίγο πριν από την Πρωτοχρονιά τον πρωθυπουργό της Βόρειας Μακεδονίας για να συζητηθούν οι σχέσεις των δύο χωρών. Η πρόσκληση έγινε αποδεκτή. Η συγκεκριμένη κίνηση του Γιάννη Μπουτάρη έλαβε θετικά σχόλια και θεωρήθηκε ως νέα αρχή για τις σχέσεις των δύο χωρών με σκοπό την επίλυση του Μακεδονικού.
Μέσα στο επόμενο έτος τόνισε ότι δεν είναι υπέρ του συλλαλητηρίου για τη Μακεδονία, δηλώνοντας σε συνεντεύξεις του ότι είναι αδύνατον να βρεθεί λύση της ονομασίας με αυτό τρόπο, με τις συγκεκριμένες εκδηλώσεις να αποτελούν πηγή παραπληροφόρησης. Σε φυλλάδια που διανεμήθηκαν στο συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης, ο Μπουτάρης ήταν στο επίκεντρο επιθέσεων αντισημιτισμού.
Μετά τη συμφωνία των Πρεσπών τον Ιούνιο του 2018, ο Γιάννης Μπουτάρης σε συνέντευξη στους Financial Times έκανε λόγο για μεγάλη επιτυχία που θα έχει σημαντικά οφέλη για την Ελλάδα και τη Βόρεια Μακεδονία.
Σχέσεις με πολιτικά κόμματα
Οι υποψηφιότητες υποστηρίχθηκαν από πολλούς πολιτικούς χωρίς όμως να αποτελεί επίσημη επιλογή κάποιου κόμματος για τη δημαρχία της Θεσσαλονίκης. Αντιδράσεις των κομματικών στελεχών του ΠΑΣΟΚ εισέπραξε μετά την εκλογή των προσώπων του δημοτικού συμβουλίου. Στελέχη του ΠΑΣΟΚ ανέφεραν: «Με τον τρόπο αυτό ο νέος δήμαρχος οδηγεί το ΠΑΣΟΚ στην έξοδο από την Πρωτοβουλία». Ο Ιωάννης Μπουτάρης λίγο μετά την εκλογή του είχε δηλώσει: «Ευχαριστούμε τα κόμματα για τη στήριξή τους αλλά από εδώ και στο εξής κουμάντο κάνουμε εμείς».
Ο Μπουτάρης το 2011 σε συνάντηση με τον τότε πρωθυπουργό της Ελλάδας, Γιώργο Παπανδρέου.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του έχει δηλώσει ότι ο ίδιος θα ψηφίσει ξεχωριστά τα κόμματα Το Ποτάμι, Δημοκρατική Αριστερά και ΠΑΣΟΚ δηλώνοντας μάλιστα ότι είναι πιο «ΠΑΣΟΚος από τους ΠΑΣΟΚους». Έχει συγκρουστεί έντονα με το κόμμα της Χρυσής Αυγής, το οποίο και έχει χαρακτηρίσει ως νεοναζιστικό. Συγκεκριμένα η Χρυσή Αυγή τον έχει στοχοποιήσει επανειλημμένως με αφορμή και τη στήριξη του στη ΛΟΑΤ κοινότητα, το Thessaloniki Pride, την εβραϊκή κοινότητα, αλλά και τις απόψεις του γύρω από το Μακεδονικό.
Κατά το παρελθόν ο Μπουτάρης δέχτηκε κριτική από οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ εξαιτίας της αντιπαράθεσής του με μέλη της νεολαίας του κόμματος κατά τη διάρκεια εκδήλωσης του δήμου αλλά και της στάσης του στο ζήτημα της χορήγησης εκπαιδευτικής άδειας στον κρατούμενο Νίκο Ρωμανό, που είχε ως επακόλουθο να κατηγορηθεί από τη δημοτική παράταξη του κόμματος, «Θεσσαλονίκη: Ανοιχτή Πόλη» για «έλλειψη ανθρωπιάς». Τα τελευταία χρόνια οι σχέσεις του με το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ κρίνονται ως θετικές. Τον Μάιο του 2018 αφορμή τα επεισόδια εις βάρος του Γιάννη Μπουτάρη, ο Αλέξης Τσίπρας δήλωσε στήριξη στο πρόσωπο του. Αντιθέτως αρνητικές είναι οι σχέσεις του με το κόμμα των ΑΝΕΛ, τους οποίους έχει αποκαλέσει «ψεκασμένους» ενώ έχει αναφερθεί μειωτικά προς τον πρόεδρο του κόμματος και πρώην υπουργό Εθνικής Άμυνας, Πάνο Καμμένο, για τον οποίο έχει δηλώσει πως «Είναι βέβαια και η κυβέρνηση του χοντρού. Αυτόν τον Καμμένο…δεν τον πάω με τίποτα. Αν τον δω κρεμασμένο, δεν θα κόψω το σχοινί, ένα πράγμα».
Σχέσεις με ιεράρχες
Λίγο πριν από τις δημοτικές εκλογές, τον Οκτώβριο 2010 κατά τον εορτασμό του Αγίου Δημητρίου είχε φραστικό επεισόδιο με τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Άνθιμο. Συγκεκριμένα, ο Μπουτάρης νωρίτερα σε εκδήλωση για την Τοπική Αυτοδιοίκηση είχε αναφερθεί στον Άνθιμο λέγοντας: «Δεν είμαι ενάντιος στην εκκλησία, αλλά ο Άνθιμος μου θυμίζει μουτζαχεντίν, δεν έχει διαφορά από τους μουτζαχεντίν. Αντί να κάνει συσσίτια για τους απόρους κάθε εβδομάδα αλλάζει άμφια». Ο Μητροπολίτης Άνθιμος απάντησε στον Μπουτάρη: «Με είπες μουτζαχεντίν. Σαν να σου λέω εγώ ότι είσαι Βούλγαρος προδότης. Να ανακαλέσεις γιατί όσο ζω εγώ, η Εκκλησία δε θα σου επιτρέψει να δεις τη δημαρχία».[135][136] Επίσης, έχουν συγκρουστεί και για τις θρησκευτικές τελετές της εκκλησίας στη Ροτόντα.
Το 2016, από το βήμα του δημοτικού συμβουλίου με αφορμή εκδήλωση που διοργάνωσε η Μητρόπολη Θεσσαλονίκης με τίτλο «Μένουμε Χριστιανοί, μένουμε Έλληνες» και χαρακτηρίστηκε από τα ΜΜΕ ως ξενοφοβική επιτέθηκε στους μητροπολίτες Άνθιμο και Σεραφείμ, λέγοντας ότι ο δεύτερος «είναι για ξύλο», χωρίς ωστόσο να υπερψηφίσει κείμενο καταδίκης της εκδήλωσης.
Κριτική
Μεγάλο κομμάτι της κριτικής προς τον Γιάννη Μπουτάρη συγκεντρώνεται στις φιλικές του σχέσεις με την Τουρκία, τις θέσεις του για το Μακεδονικό και τις προσωπικές τοποθετήσεις περί ονομασίας της Βόρειας Μακεδονίας. Σε διοικητικό επίπεδο βρέθηκε στο επίκεντρο έντονης αντιπαράθεσης κατά τη διάρκεια του 2017, όταν ο Δήμος Θεσσαλονίκης δεν ανταποκρίθηκε αποτελεσματικά στις αντίξοες καιρικές συνθήκες, με αποτέλεσμα να υπάρξει αδυναμία χρήσης εξοπλισμού κατά του χιονιά. Αντίστοιχα, του έχει ασκηθεί κριτική και για δηλώσεις του υπέρ της ιδιωτικοποίησης των υπηρεσιών καθαριότητας του δήμου, καθώς, σύμφωνα με τον ίδιο, αποτελεί μονόδρομο για την αντιμετώπιση του προβλήματος των σκουπιδιών. Αντιδράσεις προκάλεσε αντίστοιχα και η δήλωση του ενάντια στην απεργία του ΟΑΣΘ το 2016, όταν ζήτησε επιστράτευση των εργαζομένων.
Στελέχη της Νέας Δημοκρατίας στο δήμο Θεσσαλονίκης και ο Κυριάκος Μητσοτάκης τον έχουν επικρίνει στο παρελθόν για σειρά λανθασμένων αποφάσεων και μιλάνε για αποτυχία στη δημαρχία της πόλης. Φορείς της Αριστεράς τον έχουν ψέξει για αυταρχισμό και υιοθέτηση νεοφιλελεύθερων πολιτικών, καταλογίζοντας του αποτυχία στη διοίκηση του δήμου, ενώ ο επικεφαλής της δημοτικής παράταξης του ΣΥΡΙΖΑ, Τριαντάφυλλος Μηταφίδης, έχει χαρακτηρίσει τη διοίκησή του συντηρητική και τον ίδιο «δήμαρχο δημοσίων σχέσεων».
Το 2010 αλλά και το 2013 κατηγορήθηκε – πρώτα από τον Γιώργο Καρατζαφέρη και μερικά χρόνια αργότερα από τη βουλευτή των ΑΝΕΛ Χρυσούλα Γιαταγάνα – για πρόταση που είχε καταθέσει το 1997 προκειμένου η οδός Αποστόλου Παύλου να επονομαζόταν «Κεμάλ Ατατούρκ» – όνομα με το οποίο ήταν γνωστή από το 1938 μέχρι το 1955 – ως ανταπόδοση στην ονοματοδοσία δρόμου των Βουρλών της Τουρκίας προς τιμήν του Γιώργου Σεφέρη.
Το 2017 στο πλαίσιο συνέντευξης τουριστικού περιεχομένου είχε δηλώσει: «Χέστηκα για το αν ο Ατατούρκ έσφαξε Έλληνες ή όχι, οι Τούρκοι τον γουστάρουν και θέλουμε τον τουρισμό τους στην Θεσσαλονίκη, όπως και εμείς γουστάρουμε να πηγαίνουμε στην Κωνσταντινούπολη». Η δήλωση αυτή επανήλθε στην επικαιρότητα τον Μάιο του 2018 προκαλώντας αντιδράσεις. Αργότερα, ο ίδιος απολογήθηκε χαρακτηρίζοντάς την «άστοχη».
Το 2016 η Πανρωσική Στρατιωτική Ιστορική Ένωση δώρησε στον Δήμο Θεσσαλονίκης ορειχάλκινο άγαλμα της βασίλισσας Όλγας το οποίο τελικά τοποθετήθηκε μετά από εσπευσμένες ενέργειες του Δημάρχου στη γωνία των οδών Βασιλίσσης Όλγας και Αγίας Τριάδος, και προκάλεσε πληθώρα αντιδράσεων για την αμφίβολη αισθητική του και τον σκοπό ανέγερσης καθώς η Όλγα δεν είχε καμία σχέση με την πόλη της Θεσσαλονίκης.
Τον Φεβρουάριο του 2018 δήλωσε ότι το αεροδρόμιο «Μακεδονία» θα μπορούσε να μετονομαστεί σε «Νίκος Γκάλης», συγκεντρώνοντας αρνητικά σχόλια από πολιτικούς του αντιπάλους.
Προσωπική ζωή
Ο Γιάννης Μπουτάρης (δεξιά) μαζί με τον Απόστολο Τζιτζικώστα.
Υπήρξε παντρεμένος για πολλά χρόνια με την Αθηνά Μιχαήλ, με την οποία απέκτησε τρία παιδιά. Χώρισαν προσωρινά το 1981, αλλά αργότερα αποφάσισαν να συζήσουν και πάλι, χωρίς όμως να παντρευτούν. Αφού η Μιχαήλ απεβίωσε, ο Γιάννης Μπουτάρης εκπλήρωσε την επιθυμία της να μην ταφεί θρησκευτικά αλλά να αποτεφρωθεί, κάτι που έλαβε χώρα στη γειτονική Βουλγαρία, καθώς στη Θεσσαλονίκη δεν έχει κατασκευαστεί αποτεφρωτήριο νεκρών. Αργότερα, διατήρησε δεσμό για 13 χρόνια με την Αυστριακή Γκαμπριέλα Σάινερ, με την οποία χώρισε το 2015.
Τον Ιούνιο του 2018 υπέγραψε σύμφωνο συμβίωσης με την Μαρία Ιωαννίδου. Το σύμφωνο συμβίωσης λύθηκε τον Οκτώβριο του 2020.
Ο αδελφός του, Κωνσταντίνος Μπουτάρης, είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Ομίλου Μπουτάρη Α.Ε. Συγγενής του είναι ο περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας, Απόστολος Τζιτζικώστας.
Μάχη με τον αλκοολισμό
Έχει ομολογήσει δημόσια, ότι κατά τη δεκαετία του 1980 έπασχε από έντονο αλκοολισμό, ενώ από τη θεραπεία και μετά, δηλαδή από το 1991, δεν έχει καμία επαφή με το αλκοόλ. Σε κείμενο του το 2000 στο περιοδικό Symbol, που αναδημοσιεύτηκε το 2014 στην εφημερίδα LIFO, εξιστόρησε ανοιχτά τη στενή σχέση με τον αλκοολισμό και τις δυσκολίες που βίωσε στην καθημερινότητα του προσπαθώντας να απεξαρτηθεί και σημειώνοντας μεταξύ άλλων: «Σήμερα, εννιά χρόνια μετά, είμαι “στεγνός”, αλλά όλο χυμούς. Ζω την επόμενη ζωή με πλήρη συνείδηση και πλήρη ευχαρίστηση, αισθάνομαι μέρος του ποταμιού που κυλάει. Μιλάω με τον εαυτό μου, χαίρομαι, στενοχωριέμαι και κυρίως, και πάνω απ’ όλα, έφυγε η πλήρης αδιαφορία και το πλήρες κενό. Νομίζω ότι τη δυστυχία του πότη δεν μπορώ να την περιγράψω».
Τιμητικές διακρίσεις
Ο Γιάννης Μπουτάρης ανακηρύχθηκε δια ψηφοφορίας ως «δήμαρχος του μήνα» σε παγκόσμιο επίπεδο, για τον Οκτώβριο του 2012, από τον ιστότοπο citymayors.com. Ειδική μνεία έγινε στις μεταρρυθμίσεις και τις πρωτοβουλίες που προώθησε για τη μείωση του λειτουργικού κόστους του δήμου και στη βελτίωση της αποδοτικότητας των δημοτικών υπηρεσιών σε σχέση με τους προκατόχους του. Το 2016 τιμήθηκε στη Νέα Υόρκη από τον σύλλογο Αμερικανών Φίλων του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδας με το βραβείο «Δαμασκηνός» για τη συμβολή του στην προώθηση της ελευθερίας και της συνύπαρξης θρησκειών στην Ελλάδα.