Τοπικές κοινωνίες, διαχείριση κρίσεων και εκπαίδευση

Όταν μια κρίση λυσσομανά, η συμπεριφορά των τοπικών κοινωνιών μπορεί να αποτελέσει ανασχετικό παράγοντα ή να την επιταχύνει. Αυτό αποδεικνύεται ιδιαίτερα σε περιπτώσεις κρίσεων (πυρκαγιές, σεισμοί κ.ο.κ.), όπου όσες τοπικές κοινωνίες ήταν καλύτερα οργανωμένες, μπόρεσαν να παίξουν ρόλο ακόμα και στην πρόληψη ή την αντιμετώπιση των καταστροφικών συνεπειών, πολλές φορές με αυτοθυσία και αξιοθαύμαστη ικανότητα δραστηριοποίησης. Πώς, όμως μπορούμε να καλλιεργήσουμε αυτές τις ικανότητες, τις δεξιότητες και τη θέληση, σε τελική ανάλυση, των τοπικών κοινωνιών να διαμορφώσουν συνείδηση συμμετοχής όχι μόνο σ’ ένα γενικό πλαίσιο πολιτικής, αλλά και σε ειδικές δράσεις που αφορούν στον τόπο τους;

Πώς, εν τέλει, θα μάθουμε στα παιδιά μας, τους αυριανούς πολίτες, να δρουν εντός της κοινωνίας στην οποία ζουν, ως συνειδητοποιημένοι άνθρωποι; Η απάντηση είναι μία: Εκπαίδευση. Όλα ξεκινούν από αυτήν και, μάλιστα, σχετίζονται με όλες τις βαθμίδες της. Είναι πλέον εμφανές σ’ όσους ασχολούμαστε με την εκπαιδευτική διαδικασία ότι η κεντρική εξουσία (Υπουργείο, Κυβέρνηση, βουλευτές) δεν μπορεί να δώσει αποτελεσματικές λύσεις στις τοπικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Σωστό είναι να προσλαμβάνεις προσωπικό για να καλύψεις τα εκπαιδευτικά κενά (η νυν κυβέρνηση έδειξε ιδιαίτερη προθυμία να καλύψει, κατά το δυνατόν, αυτή την τραγική έλλειψη), σωστό είναι να υιοθετείς πρωτοβουλίες στην εκπαίδευση που αφορούν την ίδια τη διαδικασία, όπως αυτή των πολλαπλών βιβλίων. Εξ ορισμού, όμως μια κεντρική ηγεσία, όσο επιτυχημένη κι αν είναι, δεν μπορεί να κρίνει ή να κατανοεί τοπικές ανάγκες, προβλήματα, ιδιαιτερότητες.

Τα οριζόντια μέτρα, δυστυχώς είτε έχουν μικρή αποτελεσματικότητα, είτε δεν «ακουμπούν» τις ιδιαιτερότητες των τοπικών κοινωνιών. Πριν χρόνια, ο Δήμος Καλλιθέας διενήργησε μια πολύ επιτυχημένη καμπάνια προώθησης της ανακύκλωσης στα ίδια τα σχολεία. Το αποτέλεσμα; Ο γιος μου, μαθητής Δημοτικού τότε, σήμερα ξέρει άριστα ποια προϊόντα μπορούν να ανακυκλωθούν και ποια όχι, να τα απορρίπτει στους ανάλογους κάδους και, εν τέλει, έχει πλέον εξαιρετικά καλή περιβαλλοντική συνείδηση, σε μια πόλη που είναι η πιο πυκνοκατοικημένη της Ελλάδας και που το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων συνιστά από τα πιο κεντρικά της ζητήματα.

Πολλαπλασιάστε το παραπάνω παράδειγμα και σε άλλους τομείς και θα αντιληφθείτε πόσο σημαντικές είναι τέτοιες πρωτοβουλίες τοπικού χαρακτήρα, πρωτοβουλίες οι οποίες θα πρέπει να διευθύνονται από τις τοπικές αρχές και επιτροπές (Σχολικές, Περιβάλλοντος κ.ο.κ.). Πώς θα αντιληφθείς, για παράδειγμα, τη σημασία (άρα θα επιδείξεις και τον απαιτούμενο σεβασμό) της ύπαρξης των ειδικών διόδων για τυφλούς στα πεζοδρόμια, αν δεν υπάρχει αντίστοιχη εκπαίδευση των παιδιών, ήδη από τα σχολεία;

Πώς θα βοηθήσουμε, με κάθε τρόπο, την ανάδειξη τοπικών μνημείων και ιστορικών συμβολικών κτιρίων ή προσώπων, αν αυτά δεν υφίστανται ως αναφορά στα τοπικά σχολεία; Πώς εφαρμόζουμε οριζόντια μέτρα για την Βάση Εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (άρα, και για το συνεπακόλουθο «λουκέτο» σε σχολές), χωρίς πρώτα να έχουμε διερευνήσει ποιες από αυτές τις σχολές παρέχουν ποια ακριβώς επαγγελματικά δικαιώματα και αν αυτά εξυπηρετούν όχι τοπικά «ρουσφέτια», αλλά τοπικές (ή και κεντρικές) ανάγκες της Αγοράς;

Έχει παρέλθει πια η εποχή όπου οι τοπικοί άρχοντες πρέπει να νοιάζονται μονάχα για τον εξωραϊσμό των γειτονιών, για τις υποδομές ή για τον φωτισμό στις πλατείες. Οι τοπικές κοινωνίες διαθέτουν άλλες ανάγκες, άλλες ιδιαιτερότητες, ιδιόμορφη κοινωνική συνοχή. Οι τοπικές κοινωνίες μπορούν να αποτελέσουν τους κυρίαρχους διαμορφωτές εθελοντικής συνείδησης, υγιούς πολιτικής κουλτούρας με συμμετοχή στα κοινά.

Σ’ αυτούς τους στόχους, οι τοπικές Επιτροπές, ειδικά αυτές που αφορούν στην εκπαίδευση, μπορούν να παίξουν τεράστιο ρόλο στην αναβάθμιση της εικόνας, τόσο της τοπικής κοινωνίας, όσο και της χώρας μας στο σύνολό της. Εξάλλου, η πρώτη πατρίδα μας είναι η γειτονιά μας, ο τόπος που γεννηθήκαμε, που μεγαλώσαμε, που κατοικούμε, που εργαζόμαστε… Υ.Γ.: Ο Έβρος καίγεται για 13η ημέρα, η χώρα βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο που αφορά τις Αυτοδιοικητικές εκλογές, κι όμως θεωρούμε ότι το ένα δεν σχετίζεται με το άλλο, λες και ό, τι συμβαίνει, συμβαίνει σ’ άλλα μέρη, σ’ άλλη γη. Χρειαζόμαστε προτάσεις για δομική αναδιάρθρωση των τοπικών κοινωνιών, χρειαζόμαστε προτάσεις για ριζική αναβάθμιση της ποιότητας ζωής στις πόλεις μας. Διαφορετικά, του χρόνου πάλι η Ελλάδα θα καίγεται (ή και κάτι άλλο αντίστοιχα καταστροφικό…), πάλι οι τοπικές κοινωνίες θα αισθάνονται παρατημένες κι αφημένες στο έλεος του Θεού…

Άρθρο Δημήτρη Γκίκα Φιλόλογου Αναπληρωτή Προέδρου ΚΕΑΤ υποψήφιου Δημοτικού Συμβούλου Καλλιθέας με την Δημοτική Παρατάξη “Η Καλλιθέα Αλλάζει”