Το δίπολο «διεθνισμός – πατριωτισμός» και ο ανασχηματισμός της πολιτικής ζωής

Η ελληνική κοινωνία, ιδιάζουσα και με εντελώς ξεχωριστή εθνική και κοινωνική ταυτότητα, έχει αρχίσει να πραγματοποιεί μια πολιτική στροφή. Ανέλυσα ήδη τους λόγους σε προηγούμενη ανάρτηση. Δεν αναφέρθηκα, όμως στη θεμελιακή αλλαγή των πολιτικών αφηγημάτων.

Το πολιτικό δίπολο «δεξιά – αριστερά», παρότι εξακολουθεί να ηχεί στην πολιτική πραγματικότητα, φαίνεται πως δεν διαθέτει την ίδια βαρύτητα, ούτε τα ίδια πολιτικά μεγέθη. Κυρίως, όμως δεν διαθέτει την ευκρίνεια και την ιδεολογική «καθαρότητα» του παρελθόντος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το ζήτημα του μεταναστευτικού. Σε μια αμιγώς αριστερή θεώρηση, οι μετανάστες θεωρούνται εργαλεία του καπιταλιστικού συστήματος – όπως ανέφερε ξεκάθαρα ο Κ. Μάρξ – και η διακίνησή τους συνιστά δουλεμπόριο. Στη «μοντέρνα» θεώρηση, όμως της αριστεράς, η μετανάστευση όχι απλώς προκρίνεται, αλλά θεωρείται κεντρικό σημείο στην πολιτική της ατζέντα, κινητοποιώντας «ανθρωπιστικές» ΜΚΟ που στηρίζονται σε πακτωλούς χρημάτων και ροές κεφαλαίων – τους κατεξοχήν, δηλαδή πυλώνες του καπιταλισμού.

Το ότι αυτή η πολιτική ατζέντα συμπλέει με την ατζέντα των δεξιών νεοφιλελεύθερων δεν φαίνεται να προβληματίζει τη σύγχρονη αριστερά, παρότι πολλοί από τους διανοούμενους του χώρου κατά καιρούς έχουν διατυπώσει έντονες ενστάσεις. Πρόκειται, στην ουσία για μια «ανίερη» σύμπλευση, η οποία όμως δεν είναι τόσο περίεργη. Κι αυτό διότι στηρίζεται στο νέο πολιτικό «δίπολο» που κυριαρχεί στο πολιτικό σκηνικό, το δίπολο «διεθνισμός – πατριωτισμός».

Η διεθνιστική αντίληψη της πολιτικής διατρέχει όλο το φάσμα της. Περιλαμβάνει, δηλαδή δεξιούς, κεντρώους, αριστερούς, κεντροδεξιούς, κεντροαριστερούς, ακόμα και ανθρώπους που δεν εντάσσουν τον εαυτό τους σε κάποια συγκεκριμένη κατηγορία, αλλά αρέσκονται να αποκαλούνται «κοσμοπολίτες» και υποστηρίζουν παγκόσμιες μορφές διακυβέρνησης, διεθνικού χαρακτήρα οργανισμούς και προκρίνουν ως «μοντέρνα» εκδοχή πολιτικής δομής τις πολυπολιτισμικές κοινωνίες. Το ίδιο, βέβαια συμβαίνει και με την πατριωτική αντίληψη. Γι’ αυτό και υπάρχουν πολίτες που ανήκουν σ’ όλο το φάσμα της πολιτικής ζωής που αποστρέφονται τη διεθνιστική αντίληψη, μη αποδεχόμενοι την απαξίωση της εθνικής κουλτούρας και των τοπικών κοινωνιών.

Στην Ελλάδα, μάλιστα η έννοια της φιλοπατρίας – την οποία ο διεθνισμός σήμερα εγκαλεί ως μη δημοκρατικό στοιχείο αντίληψης και την αποκαλεί «φασισμό» – αναδείχθηκε ιδιαίτερα στην Αθηναϊκή δημοκρατία. Ο Περικλής, στον περίφημο «Επιτάφιο» λόγο του, καλεί τους συμπολίτες του ν’ αγαπούν την πατρίδα τους με πάθος, συνδέοντας μάλιστα την αγάπη για την πατρίδα με το σεβασμό προς το πολίτευμα και την ευημερία του.

Στη σημερινή εποχή, η προπαγάνδα του διεθνισμού, λόγω του πακτωλού χρημάτων και της υποστήριξής του από μεγάλη μερίδα του δημοσιογραφικού δυναμικού, φαίνεται πως κέρδισε, για περίπου 2 δεκαετίες, πολλές μάχες. Όμως, η βίαιη μορφή επιβολής του στη χώρα μας, από τη μία μέσω των Μνημονίων κι από την άλλη μέσω της απαξίωσης της εθνικής ταυτότητας και των αρχών που τη συνοδεύουν (θρησκευτική ιδιαιτερότητα, τοπικές παραδόσεις, τρόπος ζωής), ακόμα και της ιστορικής διαδρομής του λαού, επέφερε σφοδρές αντιδράσεις σε μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες που αρνούνται κατηγορηματικά να παρατήσουν την τοπική τους κουλτούρα και ταυτότητα.

Οι εξελίξεις αυτής της αντίστασης ήδη επηρέασαν το πολιτικό σκηνικό. Πρώτος αποδέκτης των αντιδράσεων αυτών η διεθνιστική αριστερά που εκπροσωπείται κυρίως από τον ΣΥΡΙΖΑ. Όπως έδειξε η «Πρώτη φορά Αριστερά», ο διεθνισμός δεν αποτελεί κοινά αποδεκτό όραμα αλλά ούτε και αξιόπιστη λύση, καθώς δεν σέβεται την εθνική ιδιαιτερότητα, προκαλεί σοβαρά κοινωνικά προβλήματα, καταπατά τις ιδιαιτερότητες των λαών ως επιβεβλημένες παράπλευρες απώλειες μιας αόριστης οικονομικής «ανάπτυξης» και εκλαμβάνει τους ανθρώπους ως μετρήσιμα «προϊόντα».

Το δίπολο «διεθνισμός – πατριωτισμός» είναι δεδομένο ότι θα προκαλέσει τριγμούς στην πολιτική σκηνή, αναδιαμορφώνοντάς την. Σ’ αυτή την αναδιαμόρφωση, οι κλασικοί «εξορκισμοί» και οι πολιτικές ταμπέλες τύπου «φασίστες», «σκοταδιστές» κ.ο.κ. θα αποτελούν πολιτικοί αναχρονισμοί και κακοφωνίες, αναδεικνύοντας άγνοια της πολιτικής κατάστασης και μια εμμονή σε μια ξύλινη πολιτική γλώσσα του παρελθόντος…