Τον Οκτώβριο του 1954, στη μικρή πόλη Fushun, περίπου 800 χλμ ανατολικά του Πεκίνου, η Κίνα εγκαινίασε το πρώτο της χυτήριο αλουμινίου. Εκείνο το έτος θα έβλεπε την Κίνα να καταγράφει μια μικρή παραγωγή 19 τόνων πρωτογενούς αλουμινίου.
Από μια τέτοια ταπεινή αρχή, η Κίνα έγινε ο μεγαλύτερος παραγωγός αλουμινίου στον κόσμο το 2001 και το 2013 παρήγαγε περισσότερα από τον υπόλοιπο κόσμο μαζί. Πέρυσι ήταν υπεύθυνη για σχεδόν το 60% της παγκόσμιας παραγωγής.
Όμως, αυτή η μετεωρική άνοδος συνοδεύτηκε από έναν εξίσου αξιοσημείωτο χαμό της περιουσίας για άλλα μέρη του κόσμου. Για τις ΗΠΑ, αυτό τις έχει δει από την πρώτη θέση μέχρι τώρα να είναι λίγο παίκτης. Πέρυσι κατέγραψε μόλις το 2% της παγκόσμιας παραγωγής.
Στην Ευρώπη, έχουμε δει παρόμοια μείωση, με σχεδόν το ένα τρίτο της παραγωγής αλουμινίου να έχει χαθεί από το 2008. Οι εκτοξευόμενες τιμές της ενέργειας το 2022 έπληξαν άλλο ένα πλήγμα, με τη μισή εναπομένουσα ευρωπαϊκή παραγωγική ικανότητα να είναι πλέον εκτός λειτουργίας.
Πώς όμως η Κίνα πέρασε από το Fushun στην παγκόσμια κυριαρχία της βιομηχανίας αλουμινίου; Την απάντηση την ξέρουμε όλοι. Μια σκληρή βιομηχανική στρατηγική, τεράστιες κρατικές επιδοτήσεις και, ιστορικά, πλήρης περιφρόνηση των περιβαλλοντικών ανησυχιών.
Αυτά τα γεγονότα αποκαλύφθηκαν από μια έρευνα του ΟΟΣΑ το 2019 στις 17 κορυφαίες εταιρείες παραγωγής αλουμινίου. Διαπίστωσε ότι μεταξύ 2013 και 2017, το 85% όλων των παγκόσμιων κρατικών επιδοτήσεων για το αλουμίνιο είχε πάει σε μόλις πέντε μεμονωμένες εταιρείες – όλες κινεζικές.
Μπορείτε να σχεδιάσετε μια παρόμοια ιστορία σε πολλούς κλάδους τις τελευταίες δεκαετίες και τα τελευταία χρόνια παρατηρήθηκαν γκρίνιες και παράπονα για αυτά τα αθέμιτα πλεονεκτήματα που απολαμβάνουν οι κινεζικές επιχειρήσεις να μεταφράζονται σε ένα συγκεκριμένο πολιτικό κίνημα στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο ιδεαλισμός και η αισιοδοξία που είδε την Κίνα να ενταχθεί στον ΠΟΕ το 2001 έχει παρέλθει. Η πολιτική στην Ουάσιγκτον καθοδηγείται τώρα από τη ρεαλπολιτική, η σχέση της με την Κίνα είναι σταθερά εδραιωμένη στο καλούπι του να την βλέπει ως συστημικό και οικονομικό αντίπαλο.
Η ψήφιση του νόμου για τα τσιπ και του νόμου για τη μείωση του πληθωρισμού το 2022 είναι ένα οριστικό σημάδι αυτού και είναι πιθανό να θεωρηθεί ως μια σημαντική καμπή όταν γράφονται τα βιβλία ιστορίας.
Είτε πρόκειται για τις αμυντικές συνέπειες της αιχμής όσον αφορά τους ημιαγωγούς είτε για το ρόλο που διαδραματίζουν οι ηλεκτρονικές μπαταρίες στη στήριξη των θεμελίων της αυτοκινητοβιομηχανίας, οι ΗΠΑ είναι πλέον ανένδοτες ότι αυτές οι βιομηχανίες του μέλλοντος δεν μπορούν να πάνε με τον ίδιο τρόπο με το αλουμίνιο .
Αυτή η καμπή θέτει τεράστια ερωτήματα για την ΕΕ. Έχουμε κατανοήσει τα ζητήματα εδώ και πολύ καιρό, αλλά προσπαθήσαμε να τα αντιμετωπίσουμε χωρίς να εγκαταλείψουμε τις πεποιθήσεις μας σε ένα ανοιχτό παγκόσμιο εμπορικό σύστημα και στην οικονομία της ελεύθερης αγοράς.
Με τις ΗΠΑ και την Κίνα να υιοθετούν ένα μοντέλο υψηλών επιδοτήσεων για στρατηγικές βιομηχανίες, οι μέρες που αυτό αποτελεί επιλογή για την ΕΕ έχουν περάσει. Οι επενδύσεις στην ΕΕ έχουν ήδη τεθεί σε αναμονή και ήδη ακούμε ιστορίες για τις ΗΠΑ που επιδιώκουν ενεργά να προσελκύσουν επίδοξες ευρωπαϊκές επενδύσεις σε όλη τη λίμνη.
Τον επόμενο μήνα η Επιτροπή θα αποκαλύψει τον πολυαναμενόμενο νόμο περί κρίσιμων πρώτων υλών και τον πρόσφατα ανακοινωθέν Net Zero Industrial Act. Παράλληλα με τις προσπάθειες για χαλάρωση της νομοθεσίας για τις κρατικές ενισχύσεις και τον ανταγωνισμό, αυτές οι πρωτοβουλίες προσφέρουν μια ευκαιρία να εξισωθούν οι όροι ανταγωνισμού.
Η προθυμία να προσφέρει κανείς σοβαρά χρήματα θα είναι τελικά η δοκιμασία για το εάν αυτές οι πρωτοβουλίες έχουν επιτυχία ή αποτυχία. Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula Von der Leyen έχει ήδη δεσμευτεί για ένα Ταμείο Κυριαρχίας. Η βιομηχανία χαιρέτισε αυτό και υπέβαλε άλλες προτάσεις, όπως μια Τράπεζα Βιομηχανίας της ΕΤΕπ.
Υπάρχουν επίσης προτάσεις για το άνοιγμα της χρηματοδότησης ανάκαμψης και ανθεκτικότητας στη βιομηχανία. Πέρυσι, η Εσθονία χρηματοδότησε μια μόνιμη μονάδα επεξεργασίας σπάνιων γαιών χρησιμοποιώντας το Ταμείο Just Transition, ένα έργο που διαφορετικά δεν θα είχε προχωρήσει. Αυτό θα πρέπει να αποτελεί παράδειγμα του τι μπορεί να επιτευχθεί.
Μια τέτοια ριζική αλλαγή πολιτικής είναι ιδιαίτερα δύσκολη για όσους από εμάς πιστεύουμε στη δύναμη της ελεύθερης αγοράς. Αλλά ζούμε σε εποχές που αλλάζουν και πρέπει να απελευθερωθούμε από μερικά από τα ιδεολογικά πολιτικά μας τζάκετ αν θέλουμε να πετύχουμε στη νέα παγκόσμια κούρσα.
Είναι επίσης καιρός να επανεκτιμήσουμε εάν είναι, στην πραγματικότητα, δυνατό να δούμε την Κίνα ταυτόχρονα ως εταίρο, ανταγωνιστή και αντίπαλο. Γλωσσική γυμναστική όπως αυτή είναι εύκολη σε όσους βρίσκονται στη φούσκα των Βρυξελλών, αλλά για όσους αγωνίζονται να επιβιώσουν στον πραγματικό κόσμο, αυτή η προσέγγιση πρέπει σαφώς να επανεξεταστεί.
άρθρο της Ευρωβουλευτή Άννα Μισέλ Ασημακοπούλου δημοσιεύτηκε στο euractiv.com την 1.2.2023