Ηλιοστάσιο ονομάζεται η χρονική στιγμή κατά την οποία ο άξονας της Γης εμφανίζεται στραμμένος όσο περισσότερο προς ή μακριά από τον Ήλιο συμβαίνει κατά την ετήσια τροχιά της Γης γύρω από αυτόν. Αυτό ισοδυναμεί με τον Ήλιο να βρίσκεται στο βορειότερο ή στο νοτιότερο σημείο του ουρανού που βρίσκεται ποτέ το μεσημέρι, όπως εμφανίζεται σε εμάς πάνω στην επιφάνεια της Γης. Η λέξη προέρχεται από το «ήλιος» και το «στέκομαι»/«στάση» επειδή κοντά στα ηλιοστάσια (λίγες ημέρες πριν ή μετά) ο Ήλιος φαίνεται να επιβραδύνει τη φαινομενική κίνησή του προς τα βόρεια ή προς τα νότια (κίνηση στην απόκλιση), μέχρι που την ημέρα του ηλιοστασίου αυτή η κίνηση μηδενίζεται και αντιστρέφεται.. Εξίσου ορθό ετυμολογικά είναι και το συνώνυμο «ηλιοτρόπιο». Με την ευρύτερη σημασία, ο όρος «ηλιοστάσιο» σημαίνει και την ημέρα που παρατηρείται αυτό το φαινόμενο, δύο φορές τον χρόνο, τον Ιούνιο και τον Δεκέμβριο. Τα ηλιοστάσια, όπως και οι ισημερίες, συνδέονται αναπόσπαστα με τις εποχές του έτους. Σε κάποιες χώρες ή γλώσσες θεωρείται ότι αρχίζουν ή διαχωρίζουν τις εποχές, ενώ σε άλλες θεωρούνται τα κέντρα τους. Λαογραφικές αναφορές Πολλοί ανθρώπινοι πολιτισμοί εόρταζαν και εορτάζουν τόσο το χειμερινό όσο και το θερινό ηλιοστάσιο, όπως και τις ισημερίες, πράγμα που αντικατοπτρίζεται και σε κοντινές ημερολογιακά φαινομενικά άσχετες θρησκευτικές εορτές. Για το θερινό ηλιοστάσιο και οι τρεις μεγάλες συνιστώσες του Χριστιανισμού (Ορθόδοξοι, Καθολικοί και Προτεστάντες) εορτάζουν τη γέννηση του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή στις 23 ή στις 24 Ιουνίου, γνωστή στην Ελλάδα ως εορτή του «Αϊ-Γιάννη του Φανιστή», αρκετά σημαντική ώστε σε κάποια μέρη (Σωζόπολις Ανατ.Ρωμυλίας) ολόκληρος ο Ιούνιος να αναφέρεται ως «Αϊγιαννίτης». Ο λαογράφος Γεώργιος Μέγας έγραφε στην εφημερίδα Καθημερινή στις 22/6/1958: « Ό,τι μία νέα χρονική περίοδος αρχίζει με την 24ην Ιουνίου το γνωρίζουν και οι άνθρωποι του λαού: «είναι λιτρόπι» λέγουν, δηλ. ημέρα των θερινών τροπών του ηλίου και δι’ αυτό τον Ιωάννην Πρόδρομον, του οποίου το Γενέθλιον εορτάζεται την ημέραν αυτήν, εις μερικούς τόπους, όπως εις την Κύμην, την Κύθνον, την Λέσβον, την Σινώπην, την Οινόην, τον ονομάζουν Αϊγιάννη «Λιοτροπιόν» ή Αλιτροπιόν ή του Λουτρόπου. Επικρατεί μάλιστα η πίστις ότι ο ήλιος της ημέρας αυτής «τρέμει ή γυρίζει και είναι θαμπερός» Λίγα λόγια για τον εορτασμό και στους υπόλοιπους Γαιοκεντρικούς πολιτισμούς: Το θερινό ηλιοστάσιο αποτελούσε πολύ σημαντικό γεγονός για το ανθρώπινο γένος μέχρι σχετικά πρόσφατα. Όλες δε οι αρχαίες κοινωνίες έκαναν πολυήμερες γιορτές γύρω από αυτή την ημερομηνία. Οι Δρυίδες των αρχαίων Κελτών της Βρετανίας γιόρταζαν το (φως της ακτής) στο Στόουνχετζ. Στην αρχαία Κίνα ήταν η γιορτή για την γη, τις θηλυκές και γιν δυνάμεις, οι αρχαίοι Γαλάτες γιόρταζαν την Επόνα, θηλυκή θεότητα την οποία απεικόνιζαν να καβαλά μια φοράδα και ήταν η προσωποποίηση της γονιμότητας της κυριαρχίας και της γεωργίας και στην αρχαία Ρώμη τα Βεστάλια , η γιορτή προς τιμήν της Βεστά (Εστίας) κρατούσαν για μια εβδομάδα, Τα γερμανικά, κέλτικα και σλαβικά φύλα της κυρίως Ευρώπης γιόρταζαν ανάβοντας φωτιές. Ήταν η γιορτή της ερωτικής μαγείας και των προβλέψεων. Ήταν η νύχτα οι νεοι και οι νέες αντάλλαζαν ερωτικά σημάδια και πηδούσαν πάνω από τις τυχερές φωτιές. Πίστευαν ότι τα σπαρτά θα μεγάλωναν τόσο, όσο ψηλά θα πηδούσαν τα ζευγάρια. Αντίστοιχοι εορτασμοί γίνονται μέχρι σήμερα με το πρόσχημα της γιορτής του Αη Γιάννη. Η ιθαγενής φυλή της Αμερικής Natchez έκανε την γιορτή της πρώτης συγκομιδής. Σε κανέναν δεν ήταν επιτρεπτό να μαζέψει το καλαμπόκι του πριν την λήξη της. Στην φυλή Χόπι οι άνδρες μεταμφιεζόταν σε Kachinas, τα πνεύματα χορευτές της βροχής, που μεταφέρουν τα μηνύματα των ανθρώπων στους θεούς. Ανάψτε σήμερα μια φωτιά μετά τη δύση του Ηλίου. Περάστε από πάνω και ευχηθείτε κάτι όμορφο, αγνό, ευγενές.. Θα γίνει πραγματικότητα. Χρόνια πολλά Μητέρα Γή “Οι λέξεις που δεσπόζουν στην βιβλική αφήγηση, περί γενέσεως του Κόσμου και που ενήργησαν σαν υπερκόσμιος διακόπτης που έδωσε Φως στο χαώδες σκότος ήταν η εντολή του Δημιουργού του Σύμπαντος Κόσμου. Γεννηθήτω Φως! Με το παράγγελμά του αυτό ο Μέγας Αρχιτέκτων του Σύμπαντος, ενομοθέτησε την ουράνια τάξη και εχώρισε το Φως από το σκότος και την ημέρα από την νύχτα. Απότοκος αυτής της Θείας εντολής, είναι η εμφάνιση στο στερέωμα του ζωοδότη ηλίου, τον οποίον ο πρωτόγονος άνθρωπος, ανίσχυρος να συλλάβει και να κατανοήσει την εναλλαγή των θέσεων θερμότητος και ψύχους, φωτός και σκότους, ημέρας και νυκτός, εθεοποίησε τον ήλιο. Έτσι, εάν η ημερησία ανατολή του άστρου της ημέρας χαιρετιζόταν από όλους τους πρωτογόνους ανθρώπους ως κοινή εμπειρία, η παρατήρηση των τροπών του ήλιου απετέλεσε μέγα σταθμό στην κατάκτηση της Γνώσης και από αυτήν ξεκίνησε ο εορτασμός των Ηλιοστασίων. Η λέξη Ηλιοστάσιο σχηματίστηκε, όταν οι άνθρωποι διεπίστωσαν τον ήλιο να φαίνεται στάσιμος (ιστάμενος) κατά τη στιγμή της μεγίστης αποκλίσεώς του προς βορρά του Ισημερινού (οπότε έχουμε το Χειμερινό Ηλιοστάσιο) και κατά τη στιγμή της μεγίστης νότιας από Ηλιοστάσιο σχηματίστηκε, όταν οι άνθρωποι διεπίστωσαν τον ήλιο να φαίνεται στάσιμος (ιστάμενος) κατά τη στιγμή της μεγίστης αποκλίσεώς του προς βορρά του Ισημερινού (οπότε έχουμε το Χειμερινό Ηλιοστάσιο) και κατά τη στιγμή της μεγίστης νότιας αποκλίσεως (οπότε έχουμε το Θερινό Ηλιοστάσιο). Τα φυσικά φαινόμενα, που παρουσιάζονται στο μεταξύ των δύο ηλιοστασίων χρονικό διάστημα, υπήρξαν το ερέθισμα του ανθρωπίνου πνεύματος στην αναζήτηση της υπερτέρας Δυνάμεως, η οποία κινεί και καθορίζει τη ζωή. Στην πρωτόγονη πνευματική του κατάσταση ο άνθρωπος τρέμει την επί μακρότερο χρόνο εξαφάνιση του ηλίου και την ταυτόχρονη επικράτηση του σκότους, του ψύχους και όλων των φυσικών στοιχείων που εξαφανίζουν την εικόνα της ζωής επί της γης. Φοβείται τον θάνατο και τον καταλαμβάνει δέος. Γεννάται τότε μέσα του η ανάγκη να αναζητήσει προστασία από το ζωοδότη ήλιο, τον οποίο παρακαλεί να μην αποτρέψει το πρόσωπό του αλλά να συνεχίσει την ζωογόνο παρουσία και ευλογία του επί της γης. Έτσι, το χειμερινό ηλιοστάσιο γίνεται γενεσιουργός δύναμις, τόσον της ιδέας περί υπάρξεως υπερτέρας δυνάμεως, από την οποία και μόνο εξαρτάται ο άνθρωπος, όσο και της προσπαθείας του για περαιτέρω εξέλιξη του πνεύματός του, για πληρεστέρα κατανόηση της υπερτάτης αυτής δυνάμεως. Ταυτοχρόνως το χειμερινό ηλιοστάσιο διά των επικλήσεων του ανθρώπου, όπως παραμείνει στο στερέωμα ο ήλιος και να μη του στερήσει τα αγαθά που του παρέχει, δημιουργεί το κατάλληλο κλίμα, για την καθιέρωση της λατρείας του υπερτάτου Όντος, δοθέντος ότι οι παρακλήσεις τείνουν προς τον Δημιουργό του υπέρλαμπρου άστρου και όχι προς το δημιούργημά του. Το θερινό εξ άλλου ηλιοστάσιο, με την επανεμφάνιση του άστρου της ημέρας, τη συντριβή του λευκού θανάτου, του χειμώνα, την επαναβλάστηση μετά την εαρινή ισημερία, την ανθοφορία της ανοίξεως και τέλος την καρποφορία και τη συγκομιδή, δίδει συμβολικά ανάγλυφη την έννοια και την αντίληψη της κατανικήσεως του θανάτου, του αφθάρτου της ζωής και συνεπώς της αιωνιότητος, κατ’ επέκταση και της αθανασίας.
Facebook Comments Box