«Δομήνικος Θεοτοκόπουλος ο Κρης εποίει».
Γράφει η Κατερίνα Σιδέρη
Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, γνωστός και ως EL GRECO αποτελεί έναν από τους σπουδαίους ζωγράφους της Αναγέννησης και μια εμβληματική προσωπικότητα της τέχνης.
Γεννήθηκε το 1541 στο Χάνδακα της Κρήτης, η οποία βρισκόταν υπό την κατοχή των Βενετών. Καταγόταν από εύπορη οικογένεια και πέραν των κλασικών γνώσεων που αποκόμισε τα πρώτα χρόνια της ζωής του, σπούδαζε βυζαντινή ζωγραφική και αγιογραφία.
Σε ηλικία 26 ετών, μεταβαίνει στη Βενετία και μαθητεύει για 3 χρόνια στο καλλιτεχνικό εργαστήριο του Τιτσιάνο όπου οικειοποιήθηκε με την τεχνική των έντονων και πληθωρικών χρωματισμών, τις φωτοσκιάσεις και επιπλέον εμβάθυνε στην ζωγραφική θρησκευτικών απεικονίσεων μεγάλου μεγέθους. Με προτροπή του ίδιου του
Τιτσιάνο, ταξιδεύει στη Ρώμη, στην Αιώνια Πόλη όπου θα παραμείνει για 7 χρόνια. Γράφεται στην Ακαδημία του Ευαγγελιστή Λουκά, αποκτά φήμη και βαρύγδουπες γνωριμίες, ανοίγει το δικό του εργαστήριο και ζωγραφίζει πυρετωδώς επηρεασμένος από την τάση της εποχής, τον ιταλικό μανιερισμό.
Εκεί δημιουργεί τα πρώτα του αριστουργήματα. Πολύπλοκους πίνακες με χαρακτηριστικές λεπτομέρειες τόσο στα πρόσωπα των απεικονιζόντων όσο και στις ενδυμασίες τους, μα ο δυναμισμός του χαρακτήρα του, η αμέριστη εμπιστοσύνη στο ταλέντο του, η αυτοπεποίθησή του και το άστοχο σχόλιο που θεωρήθηκε βλασφημία
από τον κύκλο των κληρικών για την «Καπέλα Σιξτίνα», στάθηκαν η αφορμή για τον ίστατο προορισμό του, την Ισπανία. Αν καταστραφούν οι τοιχογραφίες της «Καπέλα Σιξτίνα» που έχει ζωγραφίσει ο Μιχαήλ Άγγελος, θα μπορούσα εγώ να κάμω καλύτερες…
Εγκαθίσταται για ένα χρόνο στη Μαδρίτη και αμέσως μετά πηγαίνει στο Τολέδο, τελικός σταθμός της ζωής του για τα υπόλοιπα 37 του χρόνια. Στη Μαδρίτη αναλαμβάνει μαζί με άλλους εικαστικούς να διακοσμήσει το Βασιλικό Μοναστήρι Εσκοριάλ, μα η εικαστική του προσέγγιση δεν ικανοποίησε τον Βασιλιά Φίλιππο Β, έχοντας ως αποτέλεσμα να εγκαταλείψει γρήγορα την πρωτεύουσα της Ισπανίας και να αναζητήσει νέο καταφύγιο στο Τολέδο, τέως αυτοκρατορική και νυν θρησκευτική πρωτεύουσα της χώρας.
Εκεί διανύει την κορύφωση της καριέρας του. Οι πίνακες του διακοσμούν το ανάκτορο του Εσκοριάλ, το ναό του Αγίου Δομήνικου και τη μητρόπολη του Τολέδο. Δημιουργεί περίτεχνα εικαστικά έργα, ανάμεσα τους οι γνωστοί πίνακες Εσπόλιο (χαρακτηριστικός πίνακας με αναπαράσταση από τα πάθη του Θεανθρώπου, Η Αγία Τριάδα, Η Ταφή του Κόμητα Οργκάθ, Η Ανάληψη της Θεοτόκου, Η Ανάσταση του Σωτήρος, Το μαρτύριο του Χριστού, Ο Λαοκόων, Η Πεντηκοστή, Το μαρτύριο του Αγίου Μαυρικίου και της θηβαϊκής λεγεώνας και πολλά άλλα.
Στο Τολέδο το 1578, με τη γυναίκα που έζησε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του δονα Χερόνιμα την οποία δεν παντρεύτηκε, απέκτησε ένα γιο τον Χόρχε Μανουέλ ο οποίος ακολούθησε τα βήματα του πατέρα του, μαθητεύοντας πλάι του.
Έφυγε από τη ζωή στις 7 Απριλίου του 1614, σε ηλικία 73 ετών και παρόλα τη βαθύτατη επιθυμία του να ταφεί στη γενέτειρά του την Κρήτη, η σωρός του βρίσκεται στο ναό του Αγίου Δομήνικου.
Αξίζει να αναφερθεί ότι όλα τα έργα του τα υπόγραφε πάντα στα ελληνικά με βυζαντινούς χαρακτήρες, όπως ο ομώνυμος τίτλος του άρθρου Δομήνικος Θεοτοκόπουλος ο Κρης εποίει, έχοντας πάντα σεβασμό και υπερηφάνεια για τις ρίζες του που δε ξέχασε ποτέ.
Αξιοσημείωτο επίσης είναι το γεγονός, ότι οι πίνακες τους έγιναν γνωστοί στις αρχές του 20 ου αιώνα. Έως τότε, το έργο του βρισκόταν στην αφάνεια και οι πίνακές του θεωρούνταν αποκυήματα ενός τρελού, χωρίς περαιτέρω αξία!
Μελετήθηκε σε βάθος και στάθηκε έναυσμα για τον Πάμπλο Πικάσο τον οποίο επηρέασε καλλιτεχνικά. Πλέον τα έργα του που θεωρούνται αμύθητης αξίας, διαθέτουν περίοπτη θέση στα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου και μερικοί πίνακές του, κοσμούν στην Ελλάδα το Μουσείο Μπενάκη, την Εθνική Πινακοθήκη και το Ιστορικό
Μουσείο Κρήτης.
Πλήθος κόσμου συρρέει να απολαύσει τους ανυπέρβλητους γεμάτους λεπτομέρειες και κρυφά νοήματα πίνακές του, που χαρακτηρίζονται από σθένος, οξυδέρκεια, έντονη συναισθηματική φόρτιση, προκαλούν δέος και κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον.