Καθαρά Δευτέρα, η πρώτη ημέρα της Σαρακοστής, της μεγαλύτερης σε διάρκεια και αυστηρότερης σε διατροφικους κανονες νηστείας για τους ορθόδοξους χριστιανούς.
Στη διάρκεια της Σαρακοστής δεν τρώμε οτιδήποτε σχετίζεται με κρέας, αυγά , ψάρια και γαλακτοκομικα μέχρι το Πάσχα. Μπορούμε όμως να φαμε, όστρακα και θαλασσινά, όσπρια, ρίζες, λαχανικά φρούτα, ψωμί, ζυμαρικά, ρύζι, ελιές και ελαιόλαδο (όχι όλες τις μέρες).
Πόσο μας ωφελούν αυτά τα τροφιμα όμως;
Τα θαλασσινά περιέχουν λίγες θερμίδες και έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε λίπος. Τα όστρακα όμως περιέχουν, σημαντικές ποσότητες χοληστερίνης και συστήνεται περιορισμένη κατανάλωση από άτομα με υψηλή χοληστερίνη . Προσεκτικοί στην κατανάλωση θαλασσινών θα πρέπει να είναι και όσοι πάσχουν από θυρεοειδοπαθειες.
Τα θαλασσινά είναι εξαιρετικές πηγές ιωδίου, που είναι απαραίτητο για τον σχηματισμό των θυρεοειδών ορμονών.
Υπερβολική πρόσληψη ιωδίου από άτομα που λαμβάνουν αγωγή για θυρεοειδοπαθειες μπορεί να προκαλέσει απορρύθμιση του θυρεοειδούς.
Μαλακοστρακα,γαρίδες,
Τα οστρακοειδή μύδια, στρείδια, κυδώνια, γυαλιστερές κ.λπ. μαγειρεύονται αχνιστά ή με σάλτσα ντομάτας, ενώ τρώγονται και ωμά. Αποτελούν καλές πηγές σιδήρου, τα κυδώνια όμως περιέχουν και νάτριο, που μπορεί να προκαλέσει αύξηση της αρτηριακής πίεσης.
Η περιεκτικότητα σε χοληστερίνη είναι μικρότερη από τα οστρακοειδή, όμως πάλι θα πρέπει να καταναλώνονται με προσοχή.
Στα μαλάκια υπαγονται το χταπόδι, η σουπιά και το καλαμάρι, τα οποία την Καθαρά Δευτέρα συνήθως μαγειρεύονται βραστά, ψητά, στην σχάρα ή στην κατσαρόλα με σάλτσα.
Τα μαλάκια έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε νερό και δεν περιέχουν σχεδόν καθόλου λίπος και χοληστερίνη. Επομένως μπορούν να καταναλωθούν από τα άτομα με υψηλά επίπεδα χοληστερόλης και μάλλον θα πρέπει να αποτελέσουν το κύριο γεύμα τους.
Την Καθαρά Δευτέρα, τα λαχανικά καταναλωνονται κυρίως ως σαλάτες ( φάτε άφθονα), αλλά και ως τουρσί. Το τουρσί είναι μία μέθοδος συντήρησης των λαχανικών, όμως η περιεκτικότητά του σε αλάτι είναι πολύ υψηλή. Αυτό σημαίνει ότι η κατανάλωση του, και μάλιστα σε μεγάλη ποσότητα, όπως συνηθίζεται την Καθαρά Δευτέρα, μπορεί να προκαλέσει μεγάλη κατακράτηση υγρών και αυξημένη αρτηριακή πίεση.
Τα όσπρια την Καθαρά Δευτέρα μαγειρευονται με λάδι σουρωμενα και συχνά προστίθενται μέσα στις σαλάτες.
Τα όσπρια αποτελούν μία πολύ θρεπτική τροφή πλούσια σε πρωτεΐνες, φυτικές ίνες και βιταμίνες του συμπλέγματος Β και είναι μία εξαιρετική επιλογή για την ημέρα της Καθαράς Δευτέρας.
Τα άτομα που πάσχουν από κολίτιδα μπορούν να καταναλώσουν, εφόσον το επιθυμούν, μία μικρή ποσότητα οσπρίων (π.χ. 1 κουταλιά) αποφεύγοντας την ταυτόχρονη κατανάλωση λαχανικών (μαρούλι, λάχανο, χόρτα κ.λ.π) που προκαλουν τυμπανισμο.
Την Καθαρά Δευτέρα καταναλώνονται και διάφορα ορεκτικά όπως ντολμαδάκια, ταραμοσαλάτα, ελιές και πατάτες. Όσον αφορά στην ταραμοσαλάτα θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στην ποσότητα, γιατί περιέχει μεγάλες ποσοτητες αλατιού και λίπους. Δύο κουταλιές της σούπας είναι αρκετές.
Η λαγάνα είναι το παραδοσιακό ψωμί της Καθαράς Δευτέρας. Θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στην ποσότητα που καταναλώνουμε.
Το παραδοσιακό γλυκό της ημέρας είναι ο χαλβάς, αν και μπορεί να καταναλωθεί και κάποιο γλυκό του κουταλιού ή ταψιού. Λίγος χαλβας είναι αρκετός να γλυκάνει τον ουρανίσκο μας.
Τα καλύτερα συνοδευτικά ποτα για τους μεζέδες της ημέρας είναι λευκό κρασί, ούζο ή τσίπουρο , τα οποία πίνουμε με μέτρο, ειδικά όταν πρόκειται να οδηγήσουμε.
Καλά Κούλουμα και καλή σαρακοστή
άρθρο Νικόλα Γιατρά Διατροφολόγου